با نگاهی به سایت سازمان جهانی جهانگردی ( UNETO.) در سال حدود ۱۱۰ الی ۱۲۰ نمایشگاه گردشگری برگزار میشود و نمایشگاههای مهم هر کشوری روی این سایت قرار میگیرد که به گفتهی لادن جعفری تهرانی - مدیر كل دفتر توسعه گردشگری، بازاریابی و تبلیغات معاونت گردشگری كشور – با همکاری بخش خصوصی ایران در ۲۴ نمایشگاه شرکت میکند. از سویی وظیفهی اجرای این کار به کانون جهانگردی و اتومبیلرانی سپرده شده است. به گفتهی تهرانی معمولاً زمین این نمایشگاهها را سازمان میراث فرهنگی اجاره میکند و با قیمت ارزانتر در اختیار بخش خصوصی میگذارد.
همچنین مدیر كل دفتر توسعه گردشگری، بازاریابی و تبلیغات معاونت گردشگری كشور خبر داده بود که جعفری ـ مدیر کانون جهانگردی و اتومبیلرانی ـ قول داده است نظام جامع نمایشگاهها و برنامهریزی حضور سالانه ایران را در تقویم نمایشگاههای سالانهی بینالمللی تنظیم کند.
اما داستان پرفراز و نشیب نمایشگاهها به اینجا ختم نشد چرا که مجید ابوالفتحی - مدیر کاخ نیاوران - در حکمی جدید مدیریت عاملی کانون جهانگردی و اتومبیلرانی ایران را هم عهده دار شد. از دو شغله بودن ابوالفتحی که در سوابق کاریاش مدیریت در مجموعههای سازمان هواپیمایی، گمرک و بانک صادرات دارد؛ بگذریم این پرسش مطرح میشود که چه بر سر توافقات کانون برای حضور در ۲۴ نمایشگاه جهانی میآید؟
اگر WTM لندن، همچنين ITB برلين، جاتا ژاپن، فیتور اسپانیا،BIT میلان و...از مهمترین نمایشگاههای بینالمللی گردشگری هستند چرا ایران از حضور در نمایشگاه فرانسه بازماند و ابراهیم پورفرج- رئیس جامعه تورگردانان- از زمزمههایی مبنی بر عدم حضور ایران در نمایشگاه لندن خبر میدهد.
در یک فرآیند صحیح مهمترین وظیفه دولت در حوزه گردشگری سیاستگذاری است. دولت وظیفه بازارسازی را برعهده دارد. به عبارتی این مسوولان گردشگری هستند که باید به مطالعهی وضعیت اقتصادی کشورها، فرهنگ جامعهی بومی کشور مورد نظر، علایق، سلایق و نیازهای مردم آنجا بپردازند تا پس از شناخت کامل از مخاطب با توجه به امکانات موجود در کشورمان، بازارهای هدف را شناسایی و به تبلیغات در این کشورها بپردازند.
تهرانی از جلسات متعدد با بخش خصوصی و تعیین لیست مهمترین نمایشگاهها و مکاتبات اولیه با سفارتخانهها خبر میدهد و حتا میگوید از سفارتخانهها درخواست کرده تا برای از دست ندادن فرصت یک پیش قسط را پرداخته و زمین را رزرو کنند. حال این پرسش مطرح میشود که با توجه به این سخنان چرا ایران تصمیم به حضور در نمایشگاه لندن را ندارد؟ چرا مسوولیت گرفتن نمایشگاه به قسمتی سپرده شده که مسوولان سازمان میدانستند مدیرش تغییر میکند؟ تکلیف موافقت آژانسها و سازمان میراث فرهنگی برای شرکت در نمایشگاهها چیست؟ حتا اگر مسوولان گردشگری ایران به دلیل مناسبات سیاسی از رفتن به لندن صرفنظر کنند باز این پرسش مطرح نمیشود که آیا حضور بخش گردشگری در نمایشگاههای بینالمللی از حضور ورزشکاران در المپیک المپیک و پاراالمپیک کمتر است؟ آیا میدانیم که نمایشگاه گردشگری لندن یکی از مهمترین نمایشگاهها است که بیشتر فعالان حوزه گردشگری در آن حضور مییابند و به مبادله اطلاعات و جذب گردشگر میپردازند؟
آیا صرف حضور یا عدم حضور بخش دولتی باید سبب شود تا بخش خصوصی نیز که وظیفهی ارائه خدمات و فروش آن ( بازاریابی) را برعهده دارد از این چرخه حذف شود؟
با نگاهی به تبلیغات بخش دولتی یعنی بخش بازارساز متوجه میشویم که آنها تاکنون در هیچ یک از برنامههای مطرح و غیرمطرح تلویزیونی و ماهوارهای جهان تلاشی برای معرفی گردشگری و جاذبههای ایران نکردهاند! پس عملاً بخشی از بازارسازی تا کنون به دلایل مختلف محقق نشده است. حضور در نمایشگاههای بینالمللی بخش دیگری از بازارسازی است. کمبود بودجه، تعلل در انتخاب و تصمیمگیری دربارهی حضور یا عدم حضور در این نمایشگاهها خود بیانگر بخشی از مشکلات بازارسازی ایران است تا آنجا که به نظر میرسد ضعف این بخش به حوزه بازاریابی ( بخش خصوصی ) نیز لطمه وارد میکند. چرا که اگر بخش بازارسازی به خوبی وظیفهی خود را انجام دهد و ایران، قابلیتها، آداب و رسوم، جاذبههای فرهنگی، تاریخی و طبیعی ایران را معرفی نماید. بخش بازاریابی هم میتواند خدمات خود را با حضور در نمایشگاههای بینالمللی به فروش برساند.
اما به نظر میرسد سالهاست بخش دولتی نه تنها به وظیفهی خود عمل نکرده بلکه آن را به دوش بخش خصوصی نیز انداخته است و توقع دارد آژانسها بجای دولت جاذبهها را معرفی کنند! ظاهراً بخش دولتی ضرورت حضور در نمایشگاههای بینالمللی و جذب بازار هدف را چندان جدی نمیگیرد که به راحتی یکی پس از دیگری حضور در نمایشگاهها را لغو میکند. یا به گرفتن زمینی چند متری در یکی از نقاط کم رفت و آمد نمایشگاه دوهفته مانده به آغاز قناعت میکند.
حال با توجه به این که کانونهای جهانگردی در دنیا از اقتصادیترین نهادها است، آیا باید سپردن برگزاری نمایشگاهها به کانون اتومبیلرانی را به فال نیک گرفت یا به دلیل تغییر مدیریت منتظر جلسات توجیهی و آشنایی این مقام مسوول با حوزه وظایف گردشگری بود تا شاید از لیست ۲۴ تایی بتوان حداقل در ۴ نمایشگاه شرکت کرد.