فردین خلعتبری گفت: از مسئولین موسیقی خواهش می‌کنم طوری حرکت کنند که مردم دلسرد نشوند. تاریخ به ما اثبات کرده اگر موسیقی نباشد و اگر کنسرت هم نباشد، باز هم اهالی موسیقی به کارشان ادامه می‌دهند.
دومین نشست از سلسله نشست‌های موسیقیایی «بیداد» با موضوع بررسی مسئله لغو کنسرت‌ها، با حضور پیروز ارجمند مدیر اسبق دفتر موسیقی وزارت ارشاد، کامبیز نوروزی حقوق‌دان، حمیدرضا نوربخش مدیرعامل خانه موسیقی و جمعی از اهالی هنر و رسانه در تالار رودکی برگزار شد.
عموم لغو کنسرت‌ها به‌دلیل اختلافاتی بین برگزارکنندگان بوده است
پیروز ارجمند در ابتدای این نشست گفت: هرگاه مجوزی صادر می‌شود و این مجوز اجرا نمی‌شود لغو تلقی می‌شود. بعضی از کنسرت‌ها در طی مراحل اداری دچار مشکلاتی می‌شوند که آنها را ما لغو تلقی نمی‌کنیم. تا ۱۵ سال پیش شاید چیزی حدود ۲۰ کنسرت در سال برگزار می‌شد، اما ما تنها در سال گذشته مجوز هزار و ۶۰۰ کنسرت را صادر کردیم و ۴۰۰ کنسرت نیز توسط استان‌ها برگزار شد.
وی افزود: طبق آماری که ما در دست داریم از بین این تعداد ۲۳ کنسرت لغو شده است. عموم این لغوها هم به‌دلیل اختلافاتی بین برگزارکنندگان بوده است. اختلافاتی مانند عدم هماهنگی مدیران برنامه‌ها، نرسیدن گروه موسیقی به پرواز و از همه مهم‌ترین وجود سرمایه‌گذارانی که بدون رعایت قوانین موسیقی وارد فعّالیت‌های اقتصادی وارد این عرصه شده‌اند.
این آهنگساز ادامه داد: ما در این زمینه نقص‌ها و خلع‌های قانونی داریم. به‌عنوان نمونه هیچ قانون مصوبی برای شرکت‌های متخلف وجود ندارد یا هیچ قانونی درخصوص خسارتی که شرکت از لغو کنسرت می‌بیند وجود ندارد. سرمایه‌گذارانی که وارد این عرصه شده‌اند بر مشکلات افزوده‌اند و حتی کارشان به جایی رسیده که مدیرکل دفتر موسیقی را نیز تهدید می‌کنند و ما از معرض این دوستان نیز در فشار هستیم.
۲۹۰ شرکت مجوز فعالیت در حوزه موسیقی دارند
مدیر اسبق دفتر موسیقی تصریح کرد: حدود ۲۹۰ شرکت مجوز فعالیت در حوزه موسیقی را دارند که قریب به اتفاقشان حتی تفاوت بین خانه، دفتر و انجمن موسیقی را نمی‌دانند. ما در سال گذشته هیچ لغو کنسرتی نداشتیم که از سوی نیروی انتظامی انجام شده باشد.
وی درخصوص راهکار برطرف کردن مشکل لغو کنسرت‌ها گفت: شورای صیانت وظیفه‌اش حمایت از هنر موسیقی است. قرار است این شورا که متشکل از صنوف مختلف موسیقی است، تشکیل شود و این شورا باید آیین‌نامه تخلفات را بنویسد و البته در این زمین لازم است که قوانین مربوط به صدور مجوز به شرکت‌ها تجدیدنظر شود؛ چراکه ما هم‌اکنون از حدود ۲۹۰ شرکت تنها ۴۰ شرکت فعّال داریم.
مرجعی که دستور لغو را صادر می‌کند باید خسارت را بپردازد
کامبیز نوروزی حقوق‌دان و آشنا به مسائل حقوقی حوزه‌های هنر نیز در این نشست گفت: هنر باید اقتصادی باشد و نقش کالایی پیدا کند و در صنعت سینما این اتفاق افتاده است و موسیقی نیز رفته رفته وجه‌ای اقتصادی پیدا می‌کند و به همین واسطه است که قوانین حقوقی در این زمینه نیازمند گذر زمان است. بخشی از مسائل و مشکلات ایجاد شده در موسیقی به‌دلیل فقدان نظام قانونی در صنوف است. به‌عنوان نمونه قراردادها و سازوکارهای مالی در موسیقی مشخص نیست.
وی افزود: وقتی این وضعیت در کنار خلاء‌های قانونی قرار بگیرد، بسیار خطرساز می‌شود و می‌تواند زمینه بروز و ظهور باندها و مافیا را پدید آورد. بحث دیگری که درباره موسیقی مطرح است نگاه‌هایی است که به این هنر می‌شود. به‌عنوان نمونه بحث نمایش ساز در تلویزیون که هیچ مشکلی از منظر شرعی ندارد. این نگاه بیش از آنکه نگاهی شرعی باشد، نگاهی سیاسی است.
این حقوق‌دان ضمن اشاره به خسارت‌هایی که برگزارکنندگان یک کنسرت از لغو کنسرت می‌بینند، گفت: وقتی بلیت به فروش می‌رسد و کنسرت لغو می‌شود باید دید مسبب بروز این خسارت چه کسی است. از نظر حقوقی مرجعی که دستور لغو را صادر می‌کند باید خسارت را بپردازد. حال باید دید آیا وزارت ارشاد این مجوز را داده یا نهاد دیگری دستور لغو کنسرت را داده است.
دقیق‌ترین فتاوی شرعی موسیقی متعلق به مقام معظم رهبری است
نوروزی ضمن اشاره به نگاه‌هایی که از منظر فقهی به موسیقی می‌شود، گفت: از دقیق‌ترین فتاوی شرعی موسیقی متعلق به مقام معظم رهبری است. این تعداد فتوا و این میزان توجه به موسیقی منحصربفرد است. سایر فقها نیز در این زمینه ورود پیدا کردند، اما با این جزئیات به آن پرداخته نشده است. حکم اول ایشان درباره موسیقی حلیّت است. این بدان معناست که موسیقی ذاتاً حلال است و حتی ایشان در جای دیگری می‌فرمایند که صداهای مشکوک نیر محکوم بر حلیّت هستند و البته ملاک تشخیص لهو و لعب بودن موسیقی هم برعهده خود شخص است.
وی افزود: هنر موسیقی هنری عمومی است که مصرف عام دارد. وقتی شبهاتی از منظر فقهی برای این هنر ایجاد می‌شود نمی‌توان بستر حقوقی لازم را فراهم آورد. به همین خاطر وزارت ارشاد باید مباحث این چنینی را به ورطه عمومی بکشد.
لغو کنسرت‌ها مربوط به این دولت نیست
پیروز ارجمند در ادامه این نشست گفت: من وقتی با مسئول اداره ارزش‌یابی و نظارت دولت قبل صحبت می‌کردم، ایشان می‌گفتند که تعداد کنسرت‌هایی که اجرا نمی‌شد بسیار بود، اما چون مجوزی به آنها داده نمی‌شد جزو کنسرت‌های لغوی به حساب نمی‌آمد. لغو کنسرت‌ها مربوط به این دولت نیست. ما درحال حاضر به کنسرتی که ۶ ماه بعد قرار است اجرا شود مجوز می‌دهیم تا امنیت گروه‌ها حفظ شود.
این آهنگساز درخصوص شرایط حضور گروه‌ها و نوازندگان خارجی در کشور گفت: تقاضاهایی که برای کنسرت‌های خارجی می‌شود طبق نظر فرمانده نیروی انتظامی به اماکن کل کشور ارجاع می‌شود. ما درخصوص گروه کیهان کلهر نیز این اقدام را انجام دادیم، اما این دوستان اعلام کردند که برگزاری این کنسرت به مصلحت نمی‌باشد. توجیه این دوستان هم این بود که این نوازندگان پروانه کار در ایران را ندارند. درحالی که صلاحیت حضور این نوازندگان و هنرمندان به وسیله وزارت امور خارجه تأیید شده بود. ما در این خصوص مراتب اعتراض خودمان را به مراجع ذی‌صلاح اعلام کردیم و معتقدیم که امروز تکلیف نوازندگان خارجی مشخص نیست.
وی خاطرنشان کرد: در بدنه خود دفتر موسیقی نیز باید اصلاحاتی انجام شود. درحال حاضر مجوز کل کنسرت‌های کشور توسط یک کارمند در دفتر موسیقی انجام می‌شود. همچنین نیروهایی که دفتر موسیقی در بخش نظارت دارد بسیار محدود است.
مدیر اسبق دفتر موسیقی درخصوص لغو یک کنسرت در ماهشهر گفت: قبل از اجرای آن کنسرت پیامکی در شهر ردوبدل می‌شود که قرار است خواننده هندی زن روی صحنه برود و اجرا کند. همین پیامک بود که باعث شده عده‌ای از مردم نگران شوند و تجمع کنند. من از مسئولین استانی خواهش می‌کنم تا از مراجع قانونی استعلامات لازم را به عمل بیاورند.
موسیقی علی‌الاطلاق حرام نیست
حسام‌الدین سراج نیز در بخش دیگری از این نشست گفت: وقتی کنسرت تعطیل می‌شود، هم مخاطب آسیب می‌بیند و هم خواننده و نوازنده، اما از همه مهم‌تر احساس بی‌اعتمادی است که در مخاطب شکل می‌گیرد و مخاطب در کنسرت‌های بعدی همواره دچار تردید است که آیا این کنسرت ممکن است برگزار شود یا خیر.
این خواننده موسیقی سنتی درخصوص اتفاقاتی که در کرمانشاه برای کنسرتش افتاد گفت: وقتی ما به محل برگزاری کنسرت رفتیم دیدیم که درب ساختمان را با زنجیر بسته‌اند، عده‌ای ما را با اسلحه تهدید می‌کنند که کسی نمی‌تواند وارد سالن شود.
وی درخصوص وجه شرعی موسیقی نیز گفت: موسیقی علی‌الاطلاق حرام نیست و اتفاقاً دال بر حلیّت است و درصورتی که با لهو و لعب ملازم باشد حرام می‌شود، اما درمورد مسئله فقهی موسیقی اجماعی وجود ندارد و درمورد مسئله‌ای که علما در آن به اجماع نمی‌رسند نمی‌توان گفت آن مسئله حرام است.
سراج ادامه داد: استراتژی فعلی تعیین شده برای موسیقی رویکردی غلط است که دارد موسیقی را به سمت آثار متوسط می‌کشاند و رفته رفته موسیقی ایرانی را منزوی می‌کند. به همین واسطه آینده موسیقی ما در خطر است.
اگر کنسرت نباشد باز هم اهالی موسیقی به کارشان ادامه می‌دهند
فردین خلعتبری نیز در این نشست گفت: آقای علم‌الهدی در جایی گفته‌اند با موسیقی مخالف نیستند. باید از ایشان سؤال کرد، شما موسیقی را چه می‌دانید و باید پرسید موسیقی سالم از منظر شما چیست؟ در این زمینه ما بیاد متر به متر پیش برویم. اگر در طی ۳۰ سال گذشته آهسته آهسته حرکت می‌کردیم این مسئله حل می‌شد. باید از تندروی در این مسئله جلوگیری کرد و قدم قدم حرکت کرد.
این آهنگساز ادامه داد: یادم می‌آید در دوران بعد از انقلاب ظرفیتی در نظام ایجاد شده بود که حتی رئیس قوه قضائیه وقت با رئیس حزب توده در تلویزیون مباحثه می‌کرد، اما ما امروز این ظرفیت را داریم. من از مسئولین موسیقی خواهش می‌کنم طوری حرکت کنند که مردم دلسرد نشوند. تاریخ به ما اثبات کرده که اگر موسیقی نباشد و اگر کنسرت نباشد باز هم اهالی موسیقی به کارشان ادامه می‌دهند. مسئولین موسیقی کشور باید با فقها و مراجعی مثل حوزه علمیه قم صحبت کنند و به یک جمع‌بندی مشترک برسند.
خلعتبری افزود: اگر در دولت قبل این اتفاقات می‌افتاد همه ما به دولت می‌تاختیم و اعتراض می‌کردیم. به نظر من امروز باید موسیقی‌دان‌ها از مسئولین دفتر موسیقی، معاونت هنری و حتی شخص وزیر شکایت کنند.
۱۵ کنسرت در فرهنگسرای ارسباران لغو شد
پیروز ارجمند پس از سخنرانی خلعتبری گفت: زمانی که سردار احمدی مقدم فرمانده نیروی انتظامی بود وزارت ارشاد نامه‌ای به ایشان زد و این سؤال را پرسید که آیا اماکن برای دریافت پول از گروه‌های موسیقی محملی قانونی دارد یا خیر که ایشان نیز در جواب به صراحت جواب منفی داده بودند. خیلی از کنسرت‌های ما به خاطر همین مسئله و پرداخت پول اماکن برگزار نمی‌شود. در طی چند وقت گذشته ۱۵ کنسرت در فرهنگسرای ارسباران به‌دلیل اینکه گروه‌ها توانایی پرداخت پول به اماکن را نداشتند لغو شد.
آیا می‌توانم شکایت کنم؟
حسام‌الدین سراج در پایان این نشست درخصوص اتفاقاتی که در کنسرت مشهد او افتاده بود، گفت: ما در مشهد برنامه داشتیم با مضامین عاشورایی که قرار بود این برنامه ۱۵ صفر برگزار شود. در ابتدا برای ما مجوز صادر کردند، اما بعداً به ما ابلاغ شد که این کنسرت باید بعد از ایام صفر برگزار شود. ما هم در روز اول ربیع‌الاول رفتیم و کنستر عاشورایی برگزار کردیم. این موضوع به‌دلیل خواسته امام جمعه مشهد انجام شد که ما نتوانستیم برای سید‌الشهدا در آن ایام برنامه اجرا کنیم. حال من در قبال برخوردهای این چنینی چه واکنشی می‌توانم داشته باشم. آیا می‌توانم شکایت کنم.
