به گزارش هنرنیوز ، نمایشگاه مجازی کتاب که حالا سومین روز از برگزاری‌اش را هم پشت سر گذاشته، چند ماه پیش فقط یک پیشنهاد پرحاشیه بود؛ پیشنهادی که توسط هومان حسن‌پور، رئیس اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران به برگزاری اینترنتی المپیک تشبیه شد؛ او که البته حالا معتقد است «نمایشگاه مجازی کتاب یک رویداد جدید ملی است که با فروش همراه شده و این اتفاق برای اولین‌بار در جهان صورت رخ می‌دهد»، گفته بود که اگر توانستند المپیک را اینترنتی برگزار کنند، می‌توانند نمایشگاه کتاب را هم به طور عادلانه اینترنتی برگزار کنند.
به نظر علی‌رغم برگزاری مجازی نمایشگاه کتاب تهران اما آن گفته هومان حسن‌پور چندان هم دور از واقعیت نبوده است؛ برگزاری درست و بی‌دردسر نمایشگاه مجازی کتاب که با شعار جبران خسارت‌های کرونایی ناشران پا به میدان گذاشت، خیلی هم کار آسانی نیست و گویا بیش از این جای کار داشته است.
«افتضاح، هر مرحله‌ای توی سایت از جست‌وجو بگیر تا ثبت‌نام و خرید بعد از چندین بار خطا دادن و معطلی زیاد انجام می‌شه، بعضیا هم اصلا انجام نمی‌شه»، «باید تمدیدش کنند امروز که اصلا نمی‌شد کاری انجام داد»، «سلام. کاملا درسته مدت‌هاست منتظرم این نمایشگاه باز بشه ولی متاسفانه روز اول افتضاح بود»، «سرعتش واقعا کمه» و ...؛ این‌ها نخستین واکنش‌های مخاطبان ایسنا به وضعیت برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب است؛ واکنش‌هایی که در پی گزارش «گشتی در نمایشگاه مجازی کتاب تهران و حاشیه‌هایش» که ساعاتی پیش از آغاز این رویداد به بررسی وضعیت پلتفرم ایجادشده پرداخته بود، ارایه شد.
اما در همین‌جا کمی به عقب بازمی‌گردیم. نمایشگاه مجازی کتاب برای چه کسانی طراحی شده است؟ یا چه کسانی به نمایشگاه مجازی کتاب می‌آیند و آمده‌اند؟ آیا شاهد همه آن جمعیتی که باعث کند شدن حرکت در راهروهای نمایشگاه حضوری می‌شدند در نمایشگاه مجازی کتاب هم هستیم؟
همه می‌دانیم که نمایشگاه کتاب تهران به تعبیر عده زیادی برخلاف دیگر نمایشگاه‌های بین‌المللی کتاب دنیا یک فروشگاه بود، که البته چه بسا تفریحگاه خوبی هم بود. کودکان، نوجوانان، دانش‌آموزان، دانشجویان و عده زیادی از افرادی که خودشان را به نمایشگاه فیزیکی کتاب می‌رساندند، لزوما مخاطب حرفه‌ای کتاب نبودند. کما این‌که در روزهای گذشته هم شاهد طنزنوشته‌های بسیاری در فضای مجازی بودیم. بخشی از افرادی که به نمایشگاه کتاب تهران می‌آمدند حتی اکنون نمی‌دانند نشانی نمایشگاه مجازی کتاب تهران چیست، چون به طنز یا جد، به قول خودشان نه خبری از سیب‌زمینی سرخ‌کرده است، نه ساندویچ کثیف، نه گرفتن اشانتیون، نه چرخیدن در راهروها و نه نشستن روی چمن‌های محوطه مصلا!
گذشته از این، در پرس‌وجویی که از اقشار مختلف درباره مراجعه به نمایشگاه مجازی کتاب داشتیم، عده‌ای گفتند که هنوز هم رفتن به کتابفروشی‌ها و خرید حضوری را ترجیح می‌دهند، عده‌ای دیگر هم معتقد بودند که خرید از سایت‌های فروش کتاب همانند قبل بهتر از نمایشگاه است، این درحالی بود که عده قابل توجهی حتی از برگزاری مجازی نمایشگاه کتاب خبر هم نداشتند، هرچند که دست‌اندرکاران این رویداد گفته بودند برای اطلاع‌رسانی در این‌باره در تلاش‌اند و حتی بنرهایی را هم در نقاط مختلف شهر نصب کرده‌اند. گرچه جای سوال دارد که در روزهای قرنطینه آیا تبلیغات در فضای شهری می‌تواند مثل گذشته کاربردی باشد؟
پس تا این‌جا می‌توان نتیجه گرفت افرادی که به نمایشگاه مجازی کتاب مراجعه می‌کنند، تا حد زیادی مخاطب جدی کتاب هستند و به قولی آمده‌اند برای کتاب و خرید کتاب؛ از این رو تا حد امکان باید از کوتاهی‌ای که سبب اختلال در ارتباط آنان با این رویداد و خریدشان می‌شود جلوگیری شود. اما نتیجه چه بود؟ اختلال در دسترسی به نمایشگاه کتاب!
نمایشگاهی که کاربران با نوشتن «تنها چیزی که باعث می‌شه کمی به این زندگی امیدوار بشم و روحیه‌م عوض بشه نمایشگاه کتاب بهمن ماهه...» انتظارش را می‌کشیدند، به «سایت نمایشگاه مجازی کتاب یه جوری اذیت می‌کنه که می‌خوام بی‌خیال خرید کتاب بشم» یا «فکرشم نمی‌کردم گشتن تو نمایشگاه کتاب مجازی از گشتن تو نمایشگاه کتاب حقیقی بیشتر طول بکشه!» رسید.
هرچند که از نقش حمایتی این رویداد برای ناشران نمی‌توان غافل شد اما این در صورتی است که نمایشگاه مجازی کتاب برای آنان از حمایت به دردسری تازه تبدیل نشود. ولی در روزهای اخیر و در حالی که دائما شاهد تولید و انتشار اخبار صرفا تمجیدآمیز درباره این رویداد از جانب نهاد برگزارکننده آن هستیم، ناشران با سوال‌ها و مسائلی مواجه‌اند که کمتر پاسخی درباره‌شان شنیده می‌شود. یا حتی در اطلاعیه مربوط به «عذرخواهی و وعده ارتقای سایت نمایشگاه کتاب» فقط از بازدیدکنندگان و خریداران عذرخواهی شد و نه ناشران که بنا به اظهارات عده‌ای‌شان، آن‌ها هم با عدم دسترسی و مشکلاتی در پی آن مواجه بوده‌اند.
در این‌جا برخی از مشکلات و مسائل ناشران را در روزهای اخیر که به برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب برمی‌گردد، به روایت خودشان می‌خوانیم:
- «پشتیبانی با تلفن ثابت بگیرید قطع هست ولی با موبایل زنگ بزنید امکان‌پذیره»
- «متاسفانه ناشر هم نمی‌تواند وارد شود و صفحه خود را چک کند آن‌گاه دوستان می‌گویند که مراجعه را به ساعت‌های مختلف موکول کنند»
- «از صبح تا به حال بالای بیست بار تماس گرفتم کسی پاسخگو نیست و هیچ بوقی نیز کار نمی‌کند»
- «نکته‌ای که در سرچ با آن مواجه شدم و بسیار برام جالب بود و خود دوستان هنوز نتوانستن مشکلش را حل کنند، وجود کتاب‌های ناشران همنام در سامانه یا لینک صفحه ناشر اصلی است و نکته جالب‌تر آن‌جاست که کتاب‌های ناشر اصلی در صفحه خودش نیست»
- «واقعا مسئولین محترم وضعیت فاجعه‌بار سایت نمایشگاه مجازی را رصد نمی‌کنند و صدای اعتراض ناشران را نمی‌شنوند؟!! کمترین کار اینه که حداقل دیگه تبلیغات را متوقف کنند تا بیش از این مردم را ناراضی نکنند؟!!»
- «چند میلیاردی که خرج این سایت شد بهتر نبود به روش دیگری به خریداران یارانه داده بشه؟»
- «ما که اصلا نمی‌تونیم وارد پنل‌مون بشیم ببینیم چند سفارش داشتیم»
- «می‌شد به جای این همه مسائل و مصایب برای ناشران و خریداران و کتابفروشی‌ها کل مبالغ هزینه‌شده + بن‌های ارائه‌شده در قالب طرح‌های فصلی به مخاطبان ارائه می‌شد. یا با سازوکاری بن‌ها بر روی کارت‌های بانکی مجازی شارژ می‌شد و مخاطبان می‌توانستند با آن از سایت ناشران یا سایت‌های فروش کتاب فعال خرید کنند. ضمن این‌که با گذشت چندین روز از نمایشگاه جیرفت هنوز مبالغ فروش‌رفته ناشران واریز نشده.»
- «ناشران مشاهده می‌کنند که آنان به‌عنوان مدیران غرفه (که قرار بود از ساعت ۹ صبح تا ۶ بعدازظهر به‌صورت آنلاین در سایت حضور داشته باشند) حتی امکان لاگین کردن ندارند و یا حتی به‌عنوان خریدار دچار مشکلات جدی می‌شوند، حالا چطور می‌توانند به خبرهای جدید اعتماد کنند؟
ناشران اعلام می‌کنند که بسیاری از اطلاعات کتاب‌های آنان به‌صورت غلط و مشترک بین ناشران دیگر درج شده، اما مسئولین می‌فرمایند بین این همه اما و اگر، نمایشگاه دومیلیارد تومان فروش داشته است.
نمایشگاه مجازی تا این لحظه موفق نشده حتی معادل یک روز از فروش کتاب پلتفرم‌های بزرگ موجود در کشور را به ثبت برساند، اما باید منتظر ماند و دید آیا تلاش‌های مسئولان نمایشگاه در این روزهای باقی‌مانده منجر به نتیجه خواهد بود؟
به نظر می‌رسد حداقل انتظار ناشران از برگزارکنندگان نمایشگاه این است که در پایان هرروز از کار نمایشگاه گزارش مبسوطی از روند مراجعه مردم به سایت نمایشگاه، میزان خرید و تنوع آن، حجم تراکنش‌ها و سایر اطلاعات حداقلی را ارائه کنند تا ان‌شاءالله تا پایان نمایشگاه، با همکاری ناشران، تجربه خوشی در ذهن مردم و ناشران در خاطره‌ها باقی بماند.»
- «از همه مفیدتر گزارش هزینه‌های نمایشگاه است. به جای ارجاع ناشران به بازدید از واحد مونیتورینگ که همه می‌دانند وعده‌ای از جنس وعده‌های همیشگی سیستم‌های دولتی است. ما انتظار داریم گزارشی از هزینه‌هایی را که به نام ناشران انجام‌شده داشته باشیم.»
با توجه به حجم خبررسانی‌های تبلیغاتی پیش و در زمان برگزاری نمایشگاه، حالا انتظار می‌رود در روزهای باقی‌مانده توجه بیشتری به اظهارات قابل ملاحظه ناشران شود تا نخستین نمایشگاه مجازی کتاب تهران با مشارکت آنان با نتیجه‌ای بهتر به کار خود پایان دهد.
مسئله دیگری که تا کنون توجه بسیاری از خریداران را به خود جلب کرده موجود نبودن برخی یا تمام کتاب‌های عده‌ای از ناشران است، در واقع کتاب در نتیجه جست‌وجوی کاربر پدیدار می‌شود، وارد بخش سفارش می‌شود اما موجود نیست. بنا به اظهارات برخی کاربران بخشی از کتاب‌ها از ساعت‌های نخست برگزاری نمایشگاه که طبعا نباید موجودی به پایان رسیده باشد، موجود نبوده‌اند!
البته خانه کتاب و ادبیات ایران در توضیح این ماجرا چهار علت را ذکر کرده که چنین است:
۱. شرکت نکردن ناشر در نمایشگاه مجازی کتاب تهران
۲. اتمام موجودی کتاب به دلیل فروش در نمایشگاه مجازی کتاب تهران
۳. عدم ثبت کتاب در بانک اطلاعاتی خانه کتاب و ادبیات ایران به دلیل عدم اعلام وصول ناشر
۴. عدم اعلام موجودی کتاب توسط ناشر در پنل فروش
از نکات دیگری که مخاطبان درباره آن گفتند، حضور نداشتن برخی ناشران بزرگ در این رویداد است؛ ناشرانی که هرساله در غرفه‌های بزرگ‌شان جای سوزن انداختن نبود. آیا آن‌ها پلتفرم‌های فروش خودشان را به نمایشگاه مجازی کتاب ترجیح داده‌اند؟
به راستی در روزگار پرهیاهوی برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب هنوز هم مخاطبان فروشگاه‌های اینترنتی کتاب نیازشان را از آن طریق برطرف می‌کنند؟ باید دید اولویت مراجعه به وب‌سایت این رویداد برای مخاطب چیست؟ گذشته از این‌که نمایشگاه مجازی کتاب فرصت تورق و نگاهی گذرا به کتاب را پیش از خرید آن دریغ کرده، صرفا و معمولا به مخاطب فایلی از فهرست کتاب را نشان می‌دهد با تصویری از جلد که کیفیت خیلی بالایی ندارد، در حالی که سایت‌های فروش کتاب یا وب‌سایت‌های ناشران معمولا با شرح کوتاهی از کتاب، مشخص بودن نظرات دیگر کاربران درباره آن، تصاویر باکیفیت رو و پشت جلد و ... همراه است. با این حال سرعت کسل‌کننده سایت نمایشگاه کتاب می‌تواند بر مخاطب برای مراجعه به سایت‌های دیگر برای خرید غالب شود یا تخفیف ۲۰درصدی کتاب‌ها؟!
به گزارش ایسنا در پایان نکته‌ای هم درباره آن‌چه نمایشگاه مجازی کتاب را بیش از هر چیز دیگر در این روزها پرحاشیه کرده است؛ اختلالات در دسترسی و پایین بودن سرعت! آیا دست‌اندرکاران برگزاری این نمایشگاه پیش از شروع آن یک‌بار وارد سایت این رویداد نشده بودند تا متوجه سرعت آن شوند؟ آیا سرعت سایت طراحی‌شده که قطعا از آن اطلاع داشتند با توجه با مراجعه میلیونی که خودشان پیش‌بینی کرده بودند، برای‌شان عجیب نبود؟ هیچ یک از دست‌اندرکاران برگزاری این رویداد یک تست سرعت ساده که تقریبا بدون نیاز به هیچ دانشی در حوزه فناوری اطلاعات قابل انجام است، از سایت نمایشگاه نگرفتند؟ ضمن این‌که دست‌اندرکاران علت کمبود سرعت را مراجعه بالای مخاطبان دانستند در حالی که همان‌طور که ایسنا پیش‌تر شرح داد، این وضعیت حتی پیش از آغاز این رویداد هم وجود داشت. به راستی رویدادی که به گفته مسئولان بنا بود عدالت فرهنگی را برقرار و دسترسی ساکنان مناطق دورافتاده را به نمایشگاه کتاب میسر کند، چطور از دسترس اغلب افراد و حتی ناشران خارج می‌شود و مدام دچار اختلال است؟!
