علی محمد چاوکی - دانشجوی صنایع دستی دانشگاه محقق اردبیلی- متولد سال ۵۹ در شهر ایلام است . او حدود دو ماه پیش توانسته هنر زیبای نمدبافی را به سبکی نوین با نام «نمد معرق» به شماره ۷۳۴۰۶ در سازمان ثبت اختراعات کشور به ثبت رساند.
نمدمالی قدمتی چند هزار ساله دارد. نَمَد که در فرانسه با نام فوتر شناخته می‌شود نوعی بافته سنّتی از پشم بهاره گوسفند است که به عنوان زیرانداز از آن استفاده می‌شود.

فرق نمد با سایر بافته‌های زیرانداز در این است که برای تهیه نمد (نمدمالی) از فشار، رطوبت و حرارت در بوجود آوردن آن بهره گرفته می‌شود. یعنی این عمل موجب درهم‌رفتن الیاف پشمی شده و نمد بدون بافتن بوجود می‌آید.

البته در نمد مالی از صابون و زرده تخم مرغ برای انسجام بیشتر استفاده می‌شود. نکته جالب توجه در نمد آن که مقدار پشمی که برای هر متر مربع نمد لازم است با مقدار پشم مورد نیاز همان مساحت قالی برابر است اما چون زمان تولید نمد بسیار کوتاه‌تر است (حدود یک روز) قیمت آن پایین است.

هر چند سالیان درازی است ایرانیان از نمد به عنوان زیرانداز استفاده می‌کنند و نمد هنوز هم كاربرد دارد اما به جرأت می‌توان گفت این هنر درحال منسوخ شدن است. 

چاوکی هنرمند مخترع نمد معرق این نوآوری و ابداع را وسیله‌ای می‌داند که می‌تواند دو هزار و اندی قدمت نمد را از چرخه سنتی خارج کرده و یک شیوه مدرن و پیشرفته به جای آن به کاربرد. 

او نمد مالی سنتی را دارای سه مشکل اساسی می‌داندکه مهمترین آنها سادگی طرح‌ها است. به عبارتی استاد نمد مال هر طرحی را نمی‌تواند روی نمد بیاورد و بیشتر طرح‌هایش ذهنی و فی‌البداهه است. 

چاوکی علت این امر را عدم توانایی نمدمال در بهره‌گیری از ابزار ساده‌ای مثل قیچی می‌داند که با آن می‌توان هر نوع طرح یا نوشته‌ای را روی نمد پیاده کرد. این در حالی است که نمدمالان فقط از یک سری طرح‌ها و نقوش هندسی ساده بهره می‌گیرند.

چاوکی درباره علل گرایشش به نمد مالی می‌گوید:« چون پدرم ۲۰ سال سابقه کار در این رشته را داشت. خودم هم ۳ سال شاگرد ایشان بودم فوت و فن این رشته را یاد گرفتم، اما پدرم اجازه نداد این کار را به دلیل برخی مشکلات مثل بیمه نبودن و نداشتن آینده شغلی مناسب در این رشته، همچنین رفتن به سوی منسوخ شدن دنبال کنم. پس از ۱۰ سال فاصله در رشته صنایع دستی قبول شدم و این کار را دوباره ادامه دادم. »

به عقیده این مبتکر صنایع دستی ، مشکل فقط نمد ایلام نیست نمد تمام ایران به دلیل سادگی نقوش و مطابق نبودن با خواسته‌های روز به سمت منسوخ شدن می‌روند.

او ادامه می‌دهد: «نمدی که امروز تهیه می‌شود بدون کوچکترین تغییری در طرح و نقش شبیه ۱۵۰-۲۰۰ سال پیش ارائه می‌شود. این مشکلات دست به دست هم دادند تا نمد به این حال و روز بیفتد.»

چاوکی طی تحقیقاتش تصمیم گرفته نمد را از کاربری سنتی خارج نموده و از زیرانداز آن را تبدیل به تابلو نمد نماید چرا که احساس می‌کند تنها راه حفظ نمد ارائه طرح‌های جذاب است.

او با کمک ابزار معرق یعنی کمان اره، اره مویی و ... موفق شده روی نمد حالت معرق در آورد. از این رو با نوشتن اشعار و آیاتی با خطوط نسخ، ثلث، نستعلیق، و با کشیدن تصویر اشخاص و حتا مینیاتور و طرح‌های اسلیمی روحی جدید در کالبد نمد ایران دمیده است. 

این دانشجوی صنایع دستی برای نخستین بار در تاریخ نمد ایران اشعار سهراب سپهری را روی نمد آورده است.

او که معتقد است با این روش می‌توان هر طرح و نقشی را روی نمد آورد خاطر نشان می‌کند که برجسته کردن نقوش در این روش ابداعی به صورت علمی حل شده است.

گویا طرح چاوکی مورد استقبال مسوولان صنایع دستی نیز قرار گرفته چرا که در روز افتتاحیه موسوی رییس سازمان میراث فرهنگی طرح« الله» این هنرمند را برای موزه انتخاب کرده است.

او امید زیادی به احیای نمد ایران توسط طرح مبتکرانه‌اش دارد تا آنجا که تصمیم دارد پس از شرکت در نمایشگاه بین المللی تهران در نمایشگاه سه ماه دیگر اردبیل هم شرکت کند و این طرح را به همگان معرفی کند چرا که به نظر او نمد معرق قابلیت جذب هنرمندان زیادی را داشته و می‌تواند جلوی منسوخ شدن نمد را بگیرد . اما به گفته ی چاوکی، او به تنهایی توان انجام این کار را ندارد و نیازمند حمایت مسوولان صنایع دستی در سطح استان و کشور است. 

این هنرمند می‌گوید: « کارگاه‌های نمد‌مالی اکنون نه تنها در ایلام که در تمام ایران در حال برچیده شدن است. اما از مزیت‌های معرق نمد استفاده از آن به عنوان تابلو با طرح‌های زیبا و حمل آسان نسبت به روش سنتی است. در واقع هنرمندان صنایع دستی باید به این نکته توجه داشته باشند که تنها راه نجات هنرهای در حال منسوخ شدن ابتکار و طراحی جدید است به گونه‌ای که انسان امروزی هم از این تغییرات مسرور شود، هم بتواند از این ابزار جهت نمایش هنر نوین در زندگی معاصر بهره بگیرد. از این راه می‌توان صنایع دستی جدیدی را به بازار ایران و جهان عرضه کرد که موجب تحول چشمگیر در رشته‌های در حال منسوخ شدن است.»

او امیدوار است هنر ابداعی‌اش به زودی در کتب درسی صنایع دستی ایران جای خود را باز کرده و نمد مالی سنتی را به شکلی نوین احیا کند. چرا که در معرق نمد این قابلیت وجود دارد که هر نقشی به همان زيبايی طرح روی کاغذ، روی نمد کار می‌شود.
مریم اطیابی