مریم اطیابی- به گزارش هنرنیوز؛ سال پیش درست در همین ایام بود که آرمان شیشه‌گر برای ادامه فعالیت‌های باستان‌شناسی به منطقه جوبجی شهرستان رامهرمز رفت و جلوی کانال آبی که قرار است از دل این محوطه مهم باستانی رد شود دست به گمانه‌زنی زد اما اینک همان‌جا گندم کاشته شده و مورد کشت و زرع قرار می‌گیرد؟!
کاوشهای هیئت باستان شناسی به سرپرستی خانم دکتر آرمان شیشه گر در منطقه جوبَجی رامهرمز در استان خوزستان در سال ۸۶ منجر به کشف آرامگاهی شد که در آن دو تابوت متعلق به دو زن عیلامی از نزديكان پادشاه ايلامی نو يعنی «فرزند اين دد» وجود داشت که همراه آنها اسباب و زیور آلاتی که با این دفن شده بود.
شیشه‌گر در آن زمان توضیح داده بود که تپه جوبجی دارای آثاری از دوره اشکانی است که لايه اشکانی آن دچار آسيب فراوانی شده است ولی لايه عيلامی که آرامگاه يافت شده در سال ۱۳۸۶ در آن قرار دارد در بستر طبيعی رودخانه بوده و آسيب کمتری متوجه آن شده است.
حفاری غیرمجاز
او در سال ۸۸ برای عمليات گمانه‌زنی به منظور تعيين حريم محوطه باستانی جوبجی شهرستان رامهرمز راهی استان خوزستان شد.
این باستان‌شناس اوایل سال گذشته در گفت و گو با هنرنیوز درباره وضعیت تعیین حریم جوبجی و ماحصل تلاش‌هایش گفته بود:« من تعیین حریم کردم و نقشه و عکس و... را نیز طی پرونده‌ای تکمیل شده ارائه کردم اما این که حریم تصویب شده یا نه؟ شنیده‌ها حاکی از آن است که در سازمان مرکزی میراث فرهنگی این اتفاق نیفتاده است به عبارتی این حریم فقط در استان خوزستان مصوب شده است.»
حفاری غیرمجاز
او درباره جوبجی و وضعیت حفاظت از آن با تأسف اظهار کرده بود:« هر چند برنامه تعیین عرصه و حریم انجام شد اما تصویب و ابلاغ نشدن آن عملاً به معنای تهدید عرصه باستانی محوطه است. طی این سالها نه تنها تپه جوبجی که سایر مناطق مثل شوش، جندی شاپور و... هم در استان خوزستان در وضعیت نامناسبی قرار داشتند. برای چه تعیین حریم می‌کنیم؟ قطعاً برای حراست و حفاظت.
حفاری غیرمجاز
چرا پرونده در تهران خاک می‌خورد؟ کسی نمی‌داد. وقتی جایی کاوش می‌شود حفاظت آن را استان مذکور باید به عهده بگیرد مخصوصاً اگر تبدیل به پایگاه هم شده باشد. من که تا به حال نشنیدم و ندیدم کسی از این تپه حفاظت کند.
ترانشه های آرمان شیشه گر که اکنون بر روی آن کشت و زرع می شود؟!
از طرفی وقتی پایگاه تشکیل می‌شود حداقل وقتی منِ باستان‌شناس نامه می‌زنم که اینجا جاده کشیده شده و کامیون از آن رد می‌شود، یک نفر باید جوابگو باشد؟! وقتی اداره باستان‌شناسی نامه می‌زند که حداقل این منطقه برای حراست آثار فنس کشی شود پایگاه باید به این موضوع یک پاسخی می‌داد. متأسفانه طی چند سال اخیر ما هیچ پاسخی از خوزستان نشنیدیم.»
به گزارش هنرنیوز، کشت و زرع روی عرصه پیشنهادی و عدم ابلاغ تعیین عرصه و حریم از سال ۸۸ تا کنون تنها مشکلات جوبجی نیستند. از روی این عرصه به دلیل احداث جاده از وسایط نقلیه سنگین تا موتور سیکلت رد می‌شود.
همچنین در بهمن ۱۳۸۳ استعلامی برای تأسیس یک واحد سنگ شکن، به نام «کایدنژاد»، در اراضی روستای جوبجی رامهرمز خارج از محدوده قانونی و حریم مصوب شهر رامهرمز به اداره صنایع و معادن استان خوزستان ارائه شد. اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری استان خوزستان به ریاست صادق محمدی طی نامه ای درباره استعلام «سازمان صنایع و معادن استان خوزستان» اعلام کرده بود احداث معدن «از نظر این سازمان بلامانع مشروط می‌باشد». در عین حال، محمدی ضمن صدور حکم «بلامانع بودن»، بدون توجه به آثاری که در محوطه شناسایی شده بود، به نوشتن این جمله بسنده کرده بود که: «در صورت مشاهده و کشف هرگونه اموال فرهنگی در حین عملیات اجرایی، متقاضی مکلف به توقف کار و خبر دادن سریع موضوع به این سازمان می باشد.»
با تأسیس معدن شن و ماسه بخش‌های زیادی از عرصه محوطه طعمه تولید شن و ماسه شد و به گزارش میدانی و محلی انبوهی از قطعات سالم و شکسته سفالی بی توجه به ارزشهای میراثی و مطالعاتی آن به شن و ماسه تبدیل شد. مجموعه باستانی جوبجی پیش از صدور مجوز مذکور هم برای سالیانی در دهه ۶۰ طعمه یک سنگ شکن دیگر به نام «سنگ شکن رایگانی (دامغانی)» شده و آسیب‌های بسیاری دیده بود.
از سویی در سال ۱۳۸۶ طی یک برنامه لوله کشی بیل لودر منجر به کشف آرامگاهی عیلامی شد و مقدمه حضور پژوهشکده باستان‌شناسی در محل را فراهم آورد. کشفیات محوطه جوبجی موجب اهمیت بین المللی و جهانی این محوطه شد اما پژوهشها در این محوطه با رونق چندانی همراه نشد و به دلایل مختلف تداوم نیافت.
برنامه تعیین عرصه و حریم نیز هرچند انجام شد اما ظاهراً تصویب و ابلاغ نشد. به همین دلیل از اواخر دولت دهم بار دیگر اقداماتی آغاز شد که عملاً به معنای تهدید عرصه باستانی محوطه بود و پاسخ های اداره میراث فرهنگی این شهرستان نیز از قاطعیت لازم برخوردار نبود.
به گزارش هنرنیوز؛ از سویی این محوطه رها شده است و حفاری‌های قاچاق به صورت موردی در آن انجام می‌شود. چندی پیش گودال‌هایی پایین آرامگاه جوبجی حفر شده است. بالای آرامگاه نیز که شخم زده شده است و ظروف سفالی از آن بیرون آمده است.
لازم به ذکر است که این محوطه از سال ۸۹ قرار بود که به پایگاه تبدیل شود اما اکنون نه پایگاهی وجود دارد و نه نیرویی و نه وضعیت اعتباری و بودجه آن مشخص است. زمانی تعدادی میز و کامپیوتر هم برای آن خریداری شد که با راه اندازی دفتر یونسکو دزفول این امکانات به آنجا ارسال شد.
همچنین خود کانال آب نیز تهدیدی برای این عرصه محسوب می‌شود. کانال آب مذکور از سد انحرافی اطراف رامهرز برای آبیاری زمین‌های کشاورزی پایین دست جدا شده است و ۱۰۰ متر از آن از دل عرصه جوبجی عبور می‌کند.
اصرار بسیار سازمان آب و برق مبنی بر اینکه مردم محلی نیاز به آب شرب دارند سبب شد که سازمان میراث‌فرهنگی با عبور یک کانال روگذر از محوطه جوبجی موافقت کند. از همین رو قرار شد هیاتی از باستان‌شناسان به سرپرستی آرمان شیشه‌گر به فعالیت‌های نجات‌بخشی بر اساس نقشه مورد تایید سازمان میراث‌فرهنگی در محوطه بپردازند.
اما در این مدت که باستان‌شناسان بر سر محوطه حضور داشتند هیچ نقشه‌ای از جانمایی پایه‌های کانال آب در محوطه جوبجی به باستان‌شناسان ارائه نشد. به‌طوری‌که آرمان شیشه‌گر، سرپرست هیات باستان‌شناسی جوبجی، در گفت و گو با رسانه‌ها در اواخر سال ۹۳ اعلام کرد، اگر سازمان آب و برق خوزستان از دادن نقشه خودداری کند، نه‌تنها فعالیت باستان‌شناسان در این محوطه متوقف می‌شود که اجازه هیچگونه فعالیتی به سازمان آب و برق در این محوطه تاریخی داده نمی‌شود.
هرچند تا حدودی با متوقف شدن عبور این کانال از خطرات احتمالی کاسته شده است اما همچنان جوبجی با مشکلات ریز و درشت دست و پنجه نرم می‌کند.
