ژاپن؛ کشور آداب و سنن









امروزه ما انسان ها به قدری غرق در فناوری شده ایم که بیش از نیمی از زمان بیداری خود را به تماشای برنامه های تلویزیونی، نشستن پشت کامپیوتر، کار کردن با گوشی تلفن همراه و استفاده از دیگر فناوری های نوین اختصاص داده ایم و به عبارتی می توانیم بگوییم که ظهور فناوری های نوین توانسته است روابط خانوادگی و اجتماعی ما را نیز به گونه ای تحت تاثیر خود قرار دهد.



بدون شک همه افرادی که زندگی در دوره های پیش از گسترش این فناوری ها را تجربه کرده اند کمرنگ شدن صمیمیت بین افراد و حتی اعضای یک خانواده را که می توان آن را پیامدهای نامطلوب توسعه فناوری های نوین برشمرد، به خوبی احساس می کنند.



بررسی ها و مطالعات آماری در این زمینه حاکی است که این پدیده نقش بسیار مهمی در فراموش شدن بسیاری از سنت های کهن و دیرینه در فرهنگ زندگی اجتماعی ما داشته است.







● کشوری که سمبل فناوری است



دسترسی به شبکه های اینترنتی، امکان ارسال پیام کوتاه و استفاده از ابزارهای ارتباطی همراه مهم ترین فناوری هایی هستند که روی سبک زندگی افراد در کشورهای مختلف تاثیر گذار بوده اند. هنجارهای اجتماعی معیارهای نسبی هستند که توسط اغلب افراد جامعه پذیرفته شده است و افراد می توانند براساس این ویژگی ها رفتارهای خود را مورد ارزیابی قرار دهند. اگرچه ممکن است این هنجارها برای افراد مختلف یکسان و مشابه نباشند، اما آگاهی اعضای یک جامعه نسبت به این هنجار می تواند نقش بسیار مهمی در اصلاح الگوی زندگی افراد و جلوگیری از تغییر آن با گذشت زمان داشته باشد.



بررسی تاثیر گسترش فناوری بر سبک زندگی کشورهای مختلف نشان داده است که کشورهای مختلف از این منظر متفاوت هستند برای مثال اگرچه کشور ژاپن کشوری است که از آن به عنوان سرزمین غرق در فناوری نام برده شده است، اما ژاپنی ها همچنان از جمله افرادی هستند که بیش از سایر کشورها به آداب و سنن کهن و دیرینه که از گذشته های دور در میان اقوام و نیاکان مرسوم بوده است پایبند هستند.



ژاپنی ها هنوز به هنرها و صنایع دستی که صدها سال قدمت دارند، افتخار می کنند. اگرچه ژاپنی ها افرادی هستند که توانایی ایجاد و استفاده از فناوری های جدید را دارند، اما اغلب آنها به سختی از ورود فناوری های جدید به زندگی خود استقبال می کنند برای مثال میزان استفاده از اینترنت در ژاپن در مقایسه با دیگر کشورها بسیار کمتر است.



علی رغم این که بسیاری از کشورها که از نظر توسعه فناوری در جایگاه پایین تری قرار دارند از بیشترین تعداد کاربران اینترنتی برخوردارند. به عبارت دیگر می توان گفت شکاف ایجاد شده میان ادامه پذیرش الگوهای سنتی و قدیمی و همچنین بکارگیری فناوری های جدید در زندگی روزمره افراد مانع از این شده است که سبک زندگی مردم این کشور تحت تاثیر گسترش فناوری قرار گیرد.



در ژاپن خانواده ها همچنان به شیوه سنتی، انجام کارهای هنری را ادامه می دهند، به شیوه خاصی چای درست می کنند، عود می سوزانند یا حتی کیمونو می پوشند.



آنان ارزش بسیار زیادی برای حفظ سنت های قدیمی قائل هستند.



جالب است بدانید علی رغم این که ژاپنی ها به عنوان معماران بزرگ سبک بین المللی در دنیا شناخته شده اند همچنان آثار معماری در این کشور تحت تاثیر سنت ژاپنی است. در این کشور، پایبندی به آداب و رسوم الزامی است و آنها رنگ طبیعی چوب را به رنگ و روغن جلا ترجیح می دهند و دوست دارند اسباب و اثاثیه چوبی را برای خانه خود انتخاب کنند. ژاپنی ها ازجمله افرادی هستند که برای کهنسالان و سالمندان ارزش و احترام بسیار زیادی قائل هستند و این ویژگی یکی از مهم ترین ویژگی هایی است که این کشور را از دیگر کشورهای دنیا متمایز می سازد. احترام به کهنسالان به قدری در کشور ژاپن حائزاهمیت است که اغلب کشورها وقتی برای انجام مذاکرات و معاملات تجاری با ژاپنی ها ملاقات می کنند افراد سالمند را برای حضور در این مذاکرات انتخاب کرده تا بتوانند هر طور شده موافقت طرف مذاکره خود را جلب کنند.







● ژاپن، کشور سالمندان



شاید برایتان جالب باشد بدانید که کشور ژاپن ازجمله کشورهای بزرگ صنعتی در سطح دنیا است که امروزه با پدیده ای به نام افزایش شمار سالمندان مواجه شده است که این پدیده نیز می تواند ناشی از سبک زندگی بخصوص این افراد باشد. بررسی های انجام شده حاکی از آن است که شادی، انجام فعالیت های ورزشی و داشتن برنامه غذایی مناسب ازجمله عواملی هستند که بر افزایش طول عمر ژاپنی ها تاثیرگذار بوده است.



در این کشور بیش از ۳۰ هزار سالمندی که بیش از ۱۰۰ سال عمر دارند زندگی می کنند و جالب تر این که هیچ کشوری تاکنون با چنین پدیده ای مواجه نشده است و به این ترتیب این ویژگی برای مردم این کشور یک افتخار ملی است و این در حالی است که این کشور برای بیست و هفتمین سال متوالی با کاهش جمعیت کودکان مواجه شده است که به نظر می رسد در آینده ای نه چندان دور کاهش نیروی کار و افزایش نیازهای مراقبتی برای سالمندان می تواند پیامدهای نامطلوبی برای اقتصاد این کشور به همراه داشته باشد.



علی رغم افزایش مشکلات زندگی در دنیای امروز در مقایسه با گذشته، همچنان نگهداری از افراد سالمند هر خانواده به عهده فرزند بزرگ خانواده است و این سنت هم ازجمله سننی است که همچنان ژاپنی ها به آن پایبند هستند و سفر فرزندان یا اعضای خانواده یا خروج روزانه کاری آنها یا تنها ماندن آنها در خانه حتی برای مدت زمانی کوتاه ازجمله عواملی است که موجب می شود سالمندان به طور موقت در مرکز نگهداری از سالمندان زندگی کنند.



البته گاهی سالمندان خودشان خواستار زندگی در این مراکز می شوند یا این که به دلیل معلولیت های خاص این افراد، فرزندان آنها تصمیم می گیرند مسوولیت نگهداری از آنها را به مراکز نگهداری از سالمندان بسپارند.



از آنجایی که بیش از ۸۶ درصد سالمندان بالای ۱۰۰ سال در این کشور زن هستند این کشور به عنوان کشور پیرزن ها نیز نامگذاری شده است. امید به زندگی در این کشور برای زنان ۵/۸۵ سال و برای مردان ۷۹ سال است که از این نظر با دیگر کشورها از تفاوت قابل توجهی برخوردار است. امید به زندگی، میزان متوسط طول عمر مردم یک کشور است که همه ساله توسط سازمان بهداشت جهانی گزارشی در این باره اعلام می شود.



بی شک عواملی مانند سبک زندگی افراد، بهداشت، تغذیه و استعمال دخانیات از مجموعه عوامل مهمی هستند که می توانند تعیین کننده امید به زندگی در کشورهای مختلف باشند. همه ما می دانیم که ژاپنی ها مودب ترین مردم دنیا هستند که این ادب و نزاکت حتی در بین جوانان ژاپنی نیز مشهود است. علی رغم این که این روزها ابزارهای دنیای فناوری رفتار و اخلاق بسیاری از جوانان و نوجوانان را تحت تاثیر قرار داده اند، اما باز هم ژاپنی ها از جمله افرادی هستند که از این قاعده مستثنا هستند.



وقتی در این کشور وارد یک فروشگاه مواد غذایی می شوید به گونه ای مورد احترام قرار می گیرید که شاید کمتر مشابه آن را در کشور دیگری تجربه کرده باشید. آنها رعایت حقوق دیگران در اماکن عمومی را بسیار مهم و ضروری می دانند تا جایی که هیچ گاه در مکان های عمومی با تلفن همراه خود صحبت نمی کنند و در صورت ضرورت هیچ گاه صدای فردی را که با گوشی تلفن همراهش صحبت می کند نخواهید شنید.



اگرچه پیشرفت علم و فناوری در برخی از زمینه­ ها در راستای آداب و سنن حاکم بر جامعه ژاپن حرکت نمی کند، اما از آنجایی که ۷۰درصد جمعیت این کشور را افراد کهنسال تشکیل می دهند عدم پایبندی به آداب و رسوم بسیار ناپسند است. کشور ژاپن نیز با توجه به اهمیت این موضوع و همچنین برای جلوگیری از فراموشی سنت ها و فرهنگ این کشور در میان جوانان اقدامات گسترده ای در این رابطه انجام داده است. آنها براین باورند که آداب و سنن هر کشور بسادگی و یکشبه شکل نگرفته است که بعد از مدت کوتاهی به دست فراموشی سپرده شده و از صفحه تاریخ روزگار این کشور محو شود، بلکه این آداب و سنن نتیجه تلاش های افرادی است که از گذشته های دور در اعماق خاک این کشور ریشه دوانده است.







● زنان ژاپنی همچنان پایبند به سنت ها



اگرچه به نظر می رسد که زنان ژاپنی با کنار گذاشتن رسم دیرینه پوشیدن لباس سنتی در تلاش هستند تا بیش از پیش از سنن و آداب و رسوم سنتی این کشور فاصله گیرند، اما حقیقت این است که اگرچه آنها از نظر ظاهری همگام با زنان دیگر کشورهای دنیا قدم برمی دارند، اما تا به دست آوردن حقوق اجتماعی که در دنیای امروز از حقوق مسلم همه زنان است، راهی طولانی را پیش رو دارند.



یکی از عقاید سنتی حاکم بر ژاپن که هنوز هم ردپایی از آن در رفتار زنان ژاپنی به چشم می خورد اصول سه گانه زندگی زنان ژاپنی است. به عبارت دیگر اطاعت از دستورات پدر به عنوان فرزند، اطاعت از همسر پس از ازدواج و همچنین اطاعت از فرزند در دوران سالمندی از ارکان سه گانه زندگی یک زن ژاپنی است. این در حالی است که در این کشور بیشترین بار زندگی به عهده زنان است. اغلب آنها علی رغم مشغله های زیادی که در خانه دارند فعالیت اجتماعی خود را در خارج از خانه از ساعت ۹ صبح آغاز کرده و تا ساعت ۵ بعدازظهر ادامه می دهند.



در حقیقت آنها به مراتب بیشتر از مردان ژاپنی زحمت می کشند و کار می کنند و این در حالی است که در این جامعه اغلب حقوق زنان نادیده گرفته می شود. زنان از صبح تا شب تلاش می کنند تا هر طور که شده بتوانند زندگی اجتماعی و خانوادگی خود را تحت کنترل قرار دهند که این خود می تواند پیامدهای روحی و عاطفی بسیاری را برای آنها به همراه داشته باشد. اگرچه آنها اغلب افرادی هستند که همه این فشارها و مشکلات را تحمل می کنند تا بتوانند رضایت خانواده خود را هر طور شده به دست آورند و همان طور که می بینیم علی رغم این که این کشور از نظر فناوری یکی از پیشرفته ترین کشورهای دنیا محسوب می شود، اما همچنان پایبندی به سنت های قدیمی در میان مردم این کشور حائز اهمیت است.







● سایه سنگین فناوری بر روابط ایرانی ها



اگرچه نقش فناوری های نوین در زندگی اجتماعی مردم کشور ما انکارناپذیر است، اما باید پذیرفت که به موازات رشد فناوری، ارتباط اجتماعی بین افراد نیز دستخوش تحولات عظیمی شده که کم رنگ شدن نقش اجتماعی افراد را در ایران به دنبال داشته است.



این روزها پدر و مادرها صبح تا شب کار می کنند تا بتوانند پاسخگوی نیازهای فرزندانشان باشند، چرا که رشد فناوری های نوین موجب شده است علی رغم این که ما در گذشته تنها با خریدن یک عروسک پارچه ای یا یک ماشین کوچولوی قرمزرنگی که چراغ های آن خاموش و روشن می شد دنیایی از شادمانی را احساس می کردیم امروزه فرزندانی داشته باشیم که خواسته هایی فراتر از اینها داشته باشند.



در زندگی ایرانی ها که روزی مهما ن نوازی آنها در دنیا زبانزد خاص و عام بود، دیگر از مهمانی ها و دور هم جمع شدن ها خبری نیست و شاید اگر روزی سنت دیرینه و کهن عید نوروز هم به دست فراموشی سپرده شود دیگر حتی سالی یک بار هم به دیدن اقوام و دوستان و آشنایان خود نرویم و تنها به یک تماس تلفنی که آن هم به ندرت انجام می شود برای باخبر شدن از حال همدیگر اکتفا کنیم که شاید بتوان همه این تغییرات را ناشی از همین مهمان نوازی ایرانی ها برای استقبال از فناوری های نوینی به حساب آورد که از جهات مختلف قدم به زندگی ما گذاشته اند.























منبع: روزنامه جام جم ( www.jamejamonline.ir )