بیش از یک ماه از تعطیلی کتاب فروشی بین‌الملل با قدمتی بالغ بر بیش از ۵۰ سال در اهواز می‌گذرد. با نگاهی به عکس‌های قدیمی اهواز در ضلع شرقی میدان فلکه ۲۴متری موسوم به "شهدا" تابلو بزرگ مطبوعات بین‌الملل جلب توجه می‌کند که آن مکان بعدها به نام کتاب فروشی بین‌الملل معروف شد.
اختلاف ملکی خانواده بخشیزاده دزفولی به عنوان مالکین زمین و خانواده کرمانشاهانی مدیریت کتابفروشی که زمین کتابفروشی را بیش از ۵۰سال سرقفلی داشتند و طی این چند دهه آن را توسعه دادند تا کتابفروشی بین‌الملل یکی از تاثیرگذارترین کتاب فروشی‌های کشور باشد در نهایت ۴۰روز پس از درگذشت مجتبی کرمانشاهانی از چهره‌های فرهنگی و تاثیرگذار اهواز در زمینه کتاب وارد چالش جدیدی شد و در نهایت حکم پلمب آن تا زمان حصول نتیجه نهایی صادر شد. این در حالی است که می‌گویند محمدتقی کرمانشاهی پدر مرحوم مجتبی کرمانشاهی نیز ۲۰ سال قبل از پسرش سرقفلی این مکان را در اختیار داشت که با این ادعا می‌توان گفت ۷۰ سال نام خانواده کرمانشاهانی این مکان بوده و ۵۰ سال آن با فعالیت فرهنگی همراه بوده است.
حال بیش از یک ماه است که مشتریان و دوستداران کتاب و به خصوص دانشگاهیان هر روز از مقابل کتابفروشی بین‌الملل رد می‌شوند شاید به این امید که پاتوق مورد علاقه‌شان بازگشایی شده باشد.
با عَذرا شجاعی و نازنین کرمانشاهی همسر و دختر مرحوم مجتبی کرمانشاهانی گفت و گویی انجام دادیم.
فروشگاه مطبوعات بین‌المللی اهواز، از بزرگترین و قدیمی‌ترین کتابفروشی‌های کشور، به مدیریت و كاردانی زنده‌یاد مجتبی كرمانشاهانی كه ۵۱سال با سعی و تلاش خود مردم خوزستان را تغذیه علمی كرد و در رشد فرهنگ كتاب و كتاب‌خوانی در این استان تاثیر به سزایی داشته است چرا شاهد تعطیلی آن هستیم؟
عَذرا شجاعی: ۵۱ سال پیش، همسرم جوان ۱۸ سالهای بود كه بعد از فوت پدر، كه یك دهنه از این فروشگاه را به مدت ۲۲ سال در اختیار داشت، برای امرار معاش خانواده خود اجاره‌نامه‌ای با آقایان بخشیزاده دزفولی، مالكین همین زمین، انعقاد كرد. بعد از مدتی ایشان با خرید سرقفلی رستوران كلبه در یك طرف مغاره و ساندویچ‌فروشی در طرف دیگرش مكان خود را توسعه داد و تبدیل به یك فروشگاه ۲ طبقه با زیربنای ۳۰۰ متر نمود. مرحوم کرمانشاهانی در مهر ماه گذشته به علت بیماری از دنیا رفت. بعد از فوت ایشان مشکلات ما شروع شد و هم اکنون ما به عنوان همسر و فرزندانش به دنبال کارهای قانونی برای احقاق حقوق خود هستیم.
ظاهرا در همان نخستین روزهای جنگ کتابفروشی به کلی مورد بمباران قرار گرفت. در نهایت چه اتفاقی افتاد و مالکین زمین تا چه حد در کنار شما بودند؟
نازنین کرمانشاهی:متاسفانه در دومین روز جنگ، هواپیماهای عراقی محل فروشگاه را بمباران كردند و كلیه سرمایه‌مان از بین رفت.مالكین زمین به مدت ۴ سال از ساخت این مكان خودداری كردند و در این مدت چرخه زندگیمان به سختی گذشت. بالاخره مالکین با شرط پرداخت كرایه ۴ سال خرابی و این كه خودتان این مكان را بسازید، رضایت خود را اعلام كردند. ما نیز ناگزیر و با مشقت فراوان با فروش منزل مسكونی خود هزینه رضایت مالكین و ساخت مجدد فروشگاه را متقبل شدیم.
چرا بعد از ۴ سال که کتابفروشی منجر به بازسازی شد اما در دهه ۷۰ بود که مطبوعات خبر از تغیراتی دوباره با تغییراتی در کتابفروشی دادند؟
عَذرا شجاعی: بعد از حدود ۱۰ سال مالكین مدعی شدند كه سقف فروشگاه ۶۰ سانت اضافی ساخته شده و متاسفانه در هفته كتاب سقف فروشگاه را بر روی اجناس آن تخریب كردند و مجدداً مالكین از پرداخت خسارت و ساخت مجدد سقف شانه خالی كردند و ما نیز ناگزیر برای ادامه امرار معاش خانواده و پرسنل فروشگاه این هزینه را با گرفتن وام‌های کلان خود تقبل كردیم. این چنین بود كه فروشگاهی كه از ابتدا ۲ طبقه بود، به یك طبقه تبدیل شد. در آن زمان کتاب فروشی بین الملل به عنوان تنها کتابفروشی معتبر در زمینه کتب دانشگاهی در اهواز فعالیت می‌کرد. این تخریب که در رسانه‌های سال ۱۳۷۳ بازتاب گسترده‌ای داشت با دخالت استاندار خاتمه می‌یابد.
از سخنان شما استنباط می‌کنم که هیچ ادعایی بر مالکیت ملک ندارید و فقط خواهان حق و حقوق خود در زمینه سرقفلی‌تان پس از چند دهه هستید؟
نازنین کرمانشاهی: كارشناسانی كه از طرف دادگستری معرفی شده‌اند در گزارشی كه به قاضی ارایه دادند ذکر کرده‌اند كه اگر اجناس كتاب‌فروشی بین‌الملل به مكان دیگری منتقل شوند آسیب می‌بینند و خسارت جبران‌ناپذیری به كتاب‌فروشی وارد می‌شود. به همین دلیل در حال حاضر قاضی پرونده از تخلیه اجناس جلوگیری كرده است.
حکم تخلیه کتابفروشی و پلمب آن ظاهرا در شرایط نامساعدی انجام شد.فکر می‌کنم مصادف با هفته کتاب بود؟
عَذرا شجاعی: به درخواست مالكین زمین و در زمانی كه آن مرحوم در بستر بیماری بودند، رای به تخلیه فروشگاه داده شد.
باز هم در هفته كتاب و در حالی كه كمتر از ۴۰ روز از فوت ایشان گذشته بود و خانواده، دوستان و تمامی كسانی كه ایشان را به پاك‌نهادی و خیرخواهی می‌شناختند به سوگشان نشسته بودند، حكم تخلیه ۱۰ روزه توسط خانواده بخشیزاده دزفولی به در این فروشگاه آورده شد. با این که مالكان گفته بودند که اجناس و كتاب‌های كتاب‌فروشی را با كارتن بیرون می‌ریزند اما قاضی اجرای احكام هیچ اجازه‌ای مبنی بر تخلیه کتابفروشی به مالكان نداد. كارشناسانی كه از طرف دادگستری معرفی شده‌اند در گزارشی كه به قاضی ارایه دادند ذکر کرده‌اند كه اگر اجناس كتاب‌فروشی بین‌الملل به مكان دیگری منتقل شوند آسیب می‌بینند و خسارت جبران‌ناپذیری به كتاب‌فروشی وارد می‌شود. به همین دلیل در حال حاضر قاضی پرونده از تخلیه اجناس جلوگیری كرده است.
مگر امکان پذیر است که یک کتابفروشی با هزارن جلد کتاب و دیگر اجناس جمع آوری شود؟
نازنین کرمانشاهی: حرف ما هم همین بود. اعتراض کردیم. نامه‌نگاری شد. اما حکم تخلیه ۱۰ روزه تعیین شده در حالی که ما چک‌هایی برای خرید کتاب کشیده‌ایم و همچنین طلب‌هایی از کتابفروشی‌های سایر شهرهای استان داریم که همه‌شان معوق مانده است. تعطیلی کتاب فروشی ظلم مضاعفی به خانواده فرهنگی کرمانشاهانی بود. ما تمام سرمایه‌مان کتاب بوده که می‌خریدیم و در کتابفروشی می‌گذاشتیم. حالا چه طور می‌توان کتابفروشی را تعطیل کرد که سالیان سال تغذیه کننده علم در این استان بوده است. جمعی از ناشرین، کسبه محل، مدیر کل ارشاد اسلامی و استانداری خوزستان از دادگستری خواهان ابقا و ادامه فعالیت این کتابفروشی شده‌اند .
یعنی بدون اینکه حق و حقوق ۵ دهه زحمت و تلاش شما در نظر گرفته شود؟
عَذرا شجاعی: بله دقیقا، متاسفانه اين حكم در حالي اجرا شد كه حق و حقوق و نتيجه زحمات زنده‌یاد مجتبی کرمانشاهانی از طرف مالکین در نظر گرفته نشده و علاوه بر من و ۴ فرزندم، قريب ۲۵ نفر پرسنل اين فروشگاه که به همراه عائله‌شان به ۱۰۰ نفر می‌رسند و از پرتو چراغ آن امرار معاش مي‌كنند از كار بيكار مي‌شوند. با گذشت این همه فراز و نشیب، خدمت به جامعه و اشتغال‌زایی، خوشحال می شویم که مسئولین به یاری ما بیایند و سعی کنند که این چراغ را روشن نگه دارند.امید است که براي بار سوم اين مكان فرهنگي طوفان را پشت سر گذارد، پا بر جا بماند و به آرامش باز گردد.
واکنش مسئولین و دست اندرکاران در این رابطه بود؟
عَذرا شجاعی: ما واقعا از کسانی که ما را درک کرده و همراهی نمودند تشکر و قدردانی می‌کنیم. در این زمینه با توجه به اینکه فرماندار گفت در خصوص تعطیلی کتابفروشی بین‌الملل اهواز اگر به ما نامه بنویسند و شرح ماوقع را توضیح بدهند در صورت قابل پیگیری بودن مساله را پیگیری خواهیم کرد، ما نامه ای نوشتیم و قول همکاری دادند.
ظاهرا در این خصوص وکیل گرفتید و در نهایت منجر به ایجاد مشکلاتی در این زمینه شد؟
عَذرا شجاعی:ما خانواده‌ای فرهنگی هستیم که به همگان احترام می‌گذاریم و اطمینان می‌کنیم که متاسفانه عده‌ای از این اعتماد ما سوء استفاده می‌کنند. وكيل اول پرونده را تغيير داديم چون او پرونده ما را پیگیری نکرد و به ما خيانت كرد. وكيل سابق ما مدارك را به دادگاه ارايه نداده بود، از ما دفاع نمي‌كرد و حتي در جلسات دادگاه هم حاضر نمي‌شد كه منجر به صدور حكم تخلیه شد. خیلی‌ها ابراز امیدواری می‌کنند که بار دیگر قاب کتابفروشی بین‌الملل بالا کشیده شود.
شما چگونه فکر می‌کنید؟
عَذرا شجاعی: کتابفروشی که همسرم سالهای سال با زحمت و علاقه بسیارش به کتاب بنیان نهاد فراموش شدنی نیست چرا که یاد و خاطره‌اش در ذهن و خاطره شفاهی هزاران نفر وجود دارد و در کتاب‌ها همچنان به یادگار خواهد ماند.
مجتبی گهستونی
