«راهنمای سفرا» رساله‌ای از آثار امین‌الدوله، صدراعظم ناصرالدین شاه و مظفرالدین شاه از سوی کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی با همکاری انتشارات سفیر اردهال منتشر شد.
«راهنمای سفرا» رساله‌ای است از آثار نواندیش اصلاح‌طلب عصر ناصری و مظفّری، میرزا علی خان امین‌الدوله، صدراعظم دوران ناصرالدین شاه و مظفرالدین شاه قاجار.
میرزا علی‌خان امین‌الدوله در دوران تصدی صدارت و نیز در ایّامی که در مصدر قدرت بود، در امور فرهنگی و عمرانی و اقتصادی، منشأ خدمات و تحولات چشمگیری شد و بواسطۀ این اقدامات خود، نام نیکی در تاریخ از خود به جای گذاشت تا جایی که همواره از او به عنوان سیاستمداری متجدّد، آزادی‌خواه، و اصلاح‌طلب در منابع یاد شده است.
وی در این اثر کوشیده است تا بر ظواهر مفاهیم دیپلماتیک در عرصۀ سیاست بین‌الملل انگشت تأکید گذارد و چندان به فلسفۀ وجودی بسیاری از قوانینی که خود اجرای آن را لازم دانسته، توجّه نکرده است. اما با تمام این اوصاف، نوشتۀ او حائز نکات ارزشمند و درخور تأمل است.
وی در سراسر اثر خود، ضمن آنکه با اطلاعات گسترده‌اش خواننده را با مفاد بسیاری از قوانین و معاهدات بین‌الملل در قرون هفدهم و هجدهم میلادی آشنا می‌کند، در تبعیت از قوانین بین‌الملل از باید‌ها و نباید‌های بسیاری سخن گفته است. ماحصل اندیشه‌های نویسندۀ کتاب، چه هنگامی که تنها توصیف‌گر معاهدات و قوانین بین‌الملل و بین‌الدول است، و چه هنگامی که با لحن تجویز یا تحذیر سخن می‌گوید، ترسیم نوعی منظومۀ عقلانی است که در تحقق جامعۀ مدنی و متجدد فراوان به کار خواهد آمد. او برای هر یک از اعضا و مراتب وزارت امورخارجه وظایفی بر‌می‌شمرد و برای هر رویداد اداری و سیاسی در آن وزارتخانه نیز الزام آدابی را متذکر می‌شود. همۀ آنچه را او گفته است به نوعی در پیوند مستقیم با این اندیشه است که در جهان معاصر نمی‌توان گوشۀ عزلت گرفت و ساز خود را زد.
رسالۀ مقررات و قوانین راجع به وزارت امور خارجه در دو جلد به شرح زیر فراهم آمده است: جلد اوّل، مشتمل بر یازده باب که حاوی هفتاد فصل است. منتها در ترتیب ابواب، باب هفتم از قلم افتاده است. بنابراین در واقع جلد نخست ده باب و هفتاد فصل دارد. جلد دوم کتاب نیز در بردارنده یک باب و بیست و هشت فصل است.
نویسنده در طی ابواب و فصول جلد اول و دوم کتاب خود، تقریباً به تمامی جوانب روابط دیپلماتیک و سیاسی میان دولت‌ها و وظایف مأمورین سیاسی، در مراتب و مناصب گوناگون از سفرا گرفته تا وزاری مختار و کنسول‌ها و ... اشاره کرده و باید و نباید‌هایی دربارۀ وظایف آنان بر‌شمرده است. حیطۀ وظایف و آدابی که می‌باید مأموران سیاسی وزارت امور خارجه به هنگام تصدی مسئولیت‌های سیاسی ملزم به اجرا و انجام دادن آن باشند از نظر نویسندۀ کتاب بسیار گسترده و دارای پیچ و خم‌های ظریفی است. نویسنده در شرح وظایف و رعایت آداب دیپلماسی فقط به بیان کلیات اکتفا نکرده و متوجه جزئیات نیز شده است.
مسائل و مباحثی چون مراودات و مناسبات خارجی، ذکر اوصاف و حالات شخصِ وزیر امور خارجه، مشاغل وزیر امور خارجه، وظیفۀ سفرا و ارسال حقوق آنها، چگونگی پذیرفتن سفرای خارجی، انتخابِ مأمورین سیاسی، اقسام مأموریت‌های سیاسی، درجات و ترتیب طبقات مختلف مأمورین وزارت امور خارجه، قوانین امتیازنامه‌ها و اختیار نامه‌ها، موضوع مکاتبات سرّی و رمز، قوانین تذکره (گذرنامه)، چگونگی به جا آوردن فرایض دینی مأموران سیاسی در دول خارجه، آداب دیپلماتیک تشریفات رسمی در خشکی و دریا، چگونگی مواجهۀ مأمورین سیاسی با اتفاقات ناگوار مانند در گذشت صاحب‌منصبان سیاسی در ممالک خارجی و ... از جمله مطالبی است که در متن کتاب به طور مشروح بدان پرداخته شده است.
