سینما به عنوان هفتمین هنر بعد از تئاتر، نقاشی، مجسمه سازی، معماری، موسیقی و حرکات موزون در کشور شناخته میشود و تنهاهنری است که نه تنها شش هنر دیگر را به خدمت گرفته بلکه به گونهای توانسته آنها را به رشد و شکوفایی نیز برسند. ضمن اینکه سینما صنعت، فن و تکنیک را نیز به خدمت گرفته و در متن خود دارد و امروز به عنوان صنعتی عظیم و سرگرمی ساز در جهان شناخته میشود که توانسته برای از کشورها علاوه بر سود سرشارنوعی افتخار آفرینی و فرهنگ نیز صادر کند.
سینما امروزه در جهان هنری صنعتی شده وتوانسته با جاودی هنری و سرگرم سازی خود زندگی بشر قرن بیستم و قرن کنونی را به تسخیر خود درآورد. در واقع این صنعت علاوه بر سرگرمی امروز اسبابی برای مقاصد آموزشی، تبلیغی، سیاسی، دینی و علمی نیز استفاده میشود. شاید به همین خاطر باشد که در سارسر دنیا ملیونها انسان شیفته این هنر بوده و شیفته آن هستند. نکته جالب توجهای که امروزه میتوان در خصوص این هنر گفت این است که در جهان کنونی و با افزایش اختراعات و وسایل ارتباط جمعی که روز به روز توسعه یافتهاند، هنوز اهمیت سینما کاهش نیافته و با اینحال از زمان تولد سینما تاکنون که بالغ بر یک قرن از آن میگذرد، سینما و در راس آن نمایش فیلم به عنوان یک وسیله ارتباطی فوقالعاده در سرتاسر جهان به حساب آمده وروز به روزهم توانسته جایگاه و اهمیت خود را ارتقاء ببخشد. بسیاری از این ترس داشتند که با ظهور وسایل ارتباطی جمعی مانند تلویزیون، سینما شاید به سمت افول ونابودی پیش برود و مردم در خانههای خود به تماشای تلویزیون بمشینند و به فکر سینما نباشند، اما سینما پس تولد تلویزیون نه تنها جایگاه خود را از دست نداد بلکه روزبهروز بر جاذبههای خود افزود و توانست همچنان به عنوان هنر و صنعتی سرگرمی ساز در قرن کنونی و جهان امروز به رقابت با تمام هنر بپردازد.
امروزه در سینما هر فیلمی، کارکردهای متفاوتی در خصوص تاثیرگذاری خود بر روح و جسم مخاطب دارد و میتواند یک وسیله تفریحی، سرگرمی ساز، علمی، سرمایهگذاری و... باشد. هنری که نسبت به دیگر هنرها به دلایل مختلف میتواند راحت تر و عمومی تری درک شود و با توجه به اینکه یک کالای صنعتی است، امروز توانسته با تولید انبوه، عرضه، تقاضا و بازاریابی که دارد تبدیل به پراهمیتترین رسانه در عرصه ارتباطات پس از تلویزیون شود و مخاطبان خود را که عموما در شهرهای بزرگ و کوچک زندگی میکنند به سالنهای خود بکشاند. به همین دلیل این هن نسبتا گران امروز در هر کشوری میتواند ابزاری برای آگاهی دادن و آگاهی بخشیدن به مخاطب به شمار بیاید. در واقع سینما میتواند بهترین وسیله برای برقراری ارتباط بین انسانهای مختلف از هرنژاد و ملیتی با نمایش زندگی آدمهای مختلف باشد. ضمن اینکه سرگرمی مفیدی باشد که میتواند راهکارموثری برای ساختن زندگی مخاطبان خویش از طریق ارتباط مستقیم با احساسات و عواطف، اندیشه، رفتار و کردار آنها باشد. پس میتوان گفت سینما تاثیرگذارترین رسانه در میان رسانههای گروهی است.
این هنر و صنعت مهم وتاثیرگذار در کشور و در چند سال اخیر به دلیل مختلف از جمله تولید انبوه فیلمهای سطحی و بیکیفیت نتوانسته تاثیرات لازم خود را داشته باشد و تبدیل به هنری خنثی شده است. تا جایی که سال به سال مخاطبان خود را از دست داده و باعث ورشکستگی و بیکاری عوامل خود از جمله تهیه کنندگان وسرمایه گذاران، سینماداران و هنرمندان مختلف شده است. این رکود دلایل گوناگونی داشته که از جمله آن میتواند به وجود محدودیتهای اقتصادی مردم، گران شدن بلیت سینماها، نبود سالنهای مناسب، گران بودن تابلوهای تبلیغاتی، تبلیغات ضعیف شهری و هزینههای سنگین سالن سینما، ضعف فیلمنامهها، موضوعات کلیشهای آثار، وجود شبکه نمایش خانگی، اینترنت، شبکههای اجتماعی، قاچاق فیلمهای سینمایی و بالا بودن هزینههای تولید فیلمها و... اشاره کرد. در حالی که درجهان کنونی اکثر کشورهای صاحب قدرت در عرصههای سیاسی و فرهنگی به قدرت و تاثیرگذاری سینما برای حمله و تهاجم فرهنگی به سایر کشورها پی بردهاند در کشور ما هنوز هم سینما نتوانسته در میان سیاسیون به جایگاه و اهمیت بالای خود دست یابد و این روزها و با فروش اندک فیلمهای سینمایی میتوان فهمید که سینما دیگر نمیتواند برای مخاطب ما که به سهولت دسترسی به انواع لوحهای فشرده فیلمهای خارجی و شبکههای ماهوارهای دارد، جذابیت ایجاد کند. در واقع امروز مخاطبان سینما در کشورما بر این باورند زمانی که براحتی میتوان فیلمهای روز دنیا را با نازلترین قیمت تهیه کرد و در خانه دید، دیگر نیازی به سینما رفتن احساس نمیشود. ازسویی مخاطب امروز سینمای ما برخلاف سایر کشورها به دلیل مشکلات اقتصادی که با آن دست به گریبان است ترجیح میدهد که فیلمهای مورد نظر خود را با یک وقفه کوتاه از طریق تلویزیون، اینترنت و یا سی دیهای مجاز تماشا کند. ضمن اینکه نمیتوان کتمان کرد که نبود سالنهای مناسب سینما به جز چند پردیس سینمایی مناسب در برخی از شهرهای کشورمان نیز موجب شده تا مردم با این هنر صمیمیتی نداشته باشند در حالی که اگر سالنهای خانوادگی سینما وجود داشته باشد مردم سراسر کشورمان برای فیلم دیدن میتوانند از این فرصت بیشترین استفاده را داشته باشند به تماشای فیلمهای سینمایی روز کشورمان بنشینند. اما با کمال تاسف باید گفت که بیشتر شهرهای کشورمان یا سالن مناسب سینما ندارند یا اینکه سالن سینمایشان قدیمی شده و امکانات به روزی برای فیلم دیدن ندارند. بنابراین میتوان گفت که اگر سالنهای سینما وضعیتی مناسبی همراه با فیلم جذابی داشته باشند، مردم از آن استقبال میکنند.
استقبال بسیار کم مردم از فیلمهای سینمایی در سالهای اخیر به قدری بوده که این روزها داد سینماداران را هم درآورده و آنها نسبت به هزینههای سنگین سالنهای سینمایی گلهمند هستند و تاجایی که وجود نوسانات اقتصادی و گرانی مشکلاتی مانند کمبود منابع مالی را برای پرداخت پول آب، برق، گاز و حقوق کارکنان سینما برای صاحبان سینماها به وجود آورده است. در چند هفته اخیر هم به دلیل فروش اندک فیلمهایی سینمایی چند سینمادار هشداردادهاند که شاید به دلیل نفروختن فیلمهای سینمایی و ناتوانی آنها در تامین هزینههای خود به علت ضررهای میلیونی مجبور شوند تا سینمای خود را تعطیل کنند. بنابراین این میتوان گفت که این روزها سینماها با چالش جدیدی به نام بسته شدن مواجه شدهاند و در آستانه تعطیلی قرار گرفتهاند. شاید بیهوده نباشد که بگوییم این روزها به علت استقبال بسیار کم مردم از فیلمهای روی پرده، روزهای خوبی را سینما پشت سر نمیگذارد و باید چارهای برای این گونه مشکلات اندیشیده شود و با برنامه ریزی مناسب دوباره مخاطب را با سینما آشتی داد.
امسال به هرحال بعد ازاکران پررونقی که سالنهای سینما داشتند و بعد از آن به غیر از یکی دو فیلم نتوانستند مردم را به سالنهای سینما بکشانند، همه امید سینمادارن و اهالی سینما به اکران عید فطر دوخته شده تا اکران عمومی پنج فیلم سینمایی «دهلیز»، «هیس دخترها فریاد نمیزنند»، «جابهجا»، «فرزند چهارم» و «هیچکجا هیچکس» بتوانند دوباره رونق را به گیشه سالنهای سینما باز گردانند. فیلمهایی که برخی از آنها به دلیل وضعیت بد گیشه سالنهای سینما شاید یک هفته زودتر اکران عمومی خود را آغاز کنند. باید دید که آیا این ۵ فیلم میتوانند با توجه به ناکام ماندن طرح «اذان تا اذان» و یا «افطار تا افطار» فیلمهای سینمایی رونق را دوباره به گیشه سینماها برگردانند یا نه؟ باید چند هفته ای صبرکرد .
یادداشت : علی یعقوبی