دکتر مهدی قرخلو- عضو هیئت علمی دانشگاه تهران- درباره آنچه باید گردشگران درباره جامعه محلی رعایت کنند، در گفت و گو با هنرنیوز می‌گوید: احترام به ارزش‌ها، آداب و رسوم فرهنگی، عرف وعادات جامعه محلی، عدم ورود به مسایلی که حساسیت‌بر‌انگیزهستند مانند حریم خصوصی خانواده‌ها، آگاهی از ویژگی‌های مهمان‌نوازی و پذیرایی، احترام گذاشتن، صادق بودن، گوش دادن، یادگیری، رعایت نظافت و خود را تافته جدا بافته از آنها ندانستن و تاکید بر مذاکره و تعامل مناسب با نظام، ارکان و اجزای جامعه محلی از جمله مواردی است که گردشگران هنگام ورود به جامعه محلی باید رعایت کنند.»
گردشگران و جامعه محلی
او با اشاره به این که فعالیت‌های گردشگری باید با آگاهی از ویژگی‌های اجتماعی فرهنگی جوامع محلی و هماهنگ با ارزش‌ها و سنت‌های مناطق و کشورهای میزبان و احترام به قوانین، مناسک و آداب و رسوم آنها انجام گیرد، می‌افزاید:« اکوتوریست‌ها و دیدارکنندگان به هنگام سفر نباید مرتکب رفتارهای مجرمانه و یا هرگونه عملی شوند که طبق قوانین کشور میزبان جرم محسوب می‌شود و یا مطابق عرف محل، نابهنجار، مذموم و نفرت انگیز هستند.
آنها باید از هر گونه رفتاری که توسط ساکنان محلی تعرض یا آسیب تلقی می‌شوند، یا احتمالا به محیط زیست محلی صدمه می‌زند خودداری کنند. »
او ادامه می‌دهد:« آنها باید از هرگونه حمل و نقل موادمخدر، سلاح، اشیا عتیقه، گونه‌های گیاهی و جانوری حفاظت شده و محصولات و موادی که خطرناک‌اند و یا در قوانین و مقررات ملی ممنوع شده‌اند بپرهیزند.
همچنین احترام به جایگاه و منزلت اجتماعی مردان و زنان جامعه محلی، پرهیز از استثمار جنسی و رعایت حقوق افراد به خصوص گروه‌های آسیب پذیر از جمله کودکان، سالخوردگان، معلولان، اقلیت‌های قومی و اقوام بومی الزام‌آور است. »
این مدرس دانشگاه یادآور می‌شود که گردشگران و دیدار کنندگان مسولیت دارند که حتی پیش از عزیمت به سفر، با خصوصیات مجامع، مناطق و یا کشورهای که می‌خواهند از آنها دیدارکنندگان آشنا شوند، آنها باید با مخاطرات بهداشتی و امنیتی موجود در محیط‌هایی خارج از محیط مألوف خود آشنا باشند و طوری رفتار کنند که این مخاطرات را به حداقل برساند .
وی درعین حال تأکید دارد:« بسیاری از بایدها و نبایدهای قانونی و عرفی لازمالاجرا در جوامع محلی باید توسط مدیران اجرایی و راهنماییان تورهای گردشگری به بازدید کنندگان اعلام و نسبت به رعایت آنها نظارت داشته باشند.»
جامعه محلی و گردشگران
اما این تنها گردشگران نیستند که باید درباره جوامع محلی و چگونگی رفتار با آنها بدانند.مهندس علی اکبری- پژوهشگر امور گردشگری- درباره آنچه باید جامعه محلی درباره گردشگران بدانند، می‌گوید:« آشنایی با ویژگی‌ها و فرهنگ گردشگری، احترام گذاشتن به گردشگران، یادگیری درباره نیازمندی‌ها، رسوم و رفتار گردشگران فراگیری و رعایت حد مناسبی از امور بهداشتی استاندارد و قابل قبول، تدارک و سازمان‌دهی فعالیت‌های سرگرم کننده و جذاب برای گردشگران و بهینه‌سازی ارائه خدمات جوامع میزبان از یک طرف و عاملان محلی این صنعت از طرف دیگر، باید احترام به گردشگران را مورد توجه قرار دهند و از شیوه زندگی، ذائقه و انتظارات آنها اطلاع حاصل کنند. همچنین آموزش و کارآموزی کارشناسان باید معطوف به رشد ارزش‌ها و تقویت ویژگی‌های مهمان‌نوازی باشد.»
دولت و جامعه محلی
تسهیل فرایند کار آموزی و آموزش ،فراهم نمودن زمینه برای سرمایه‌گذاری تنظیم روابط منصفانه با بخش خصوصی، عدم مداخله بیش از حد، در امور پشتیبانی کردن به جای تحمیل عقیده و موعظه زائد، فراهم آوردن امکان مشاور با مقامات کشوری و سازمان های گردشگری از جمله موضوعاتی است که از نظر قرخلو دولت‌ها می‌توانند در بسترسازی برای توسعه فعالیت جوامع محلی در حیطه گردشگری ایفای نقش نمایند.
او ادامه می‌دهد: « زمینه‌سازی برای مشارکت و همکاری فراگیر، مراوده و یا تعامل را منحصر به بخش خصوصی نکردن، عدم سلب فرصت‌ها از جوامع محلی و یا محروم کردن آنان از فرصت‌ها، تأکید بر برقراری ارتباط اجتماعی دو طرفه و نه فقط بر آموزش یک طرفه و از موضع برتر از جمله مواردی است که دولت‌ها باید برای جوامع محلی برنامه‌ریزی کنند.»
بخش خصوصی و جامعه محلی
این مدرس دانشگاه درباره نقش بخش خصوصی در جوامع محلی نیز می‌گوید: « احترام به جامعه محلی و مشارکت موثر با آنان، ملاحظه اولویت‌های جامعه محلی، انتقال تکنولوژی، یادگیری چگونه انجام دادن امور، توانمند سازی جامعه محلی، تلقی جامعه محلی به عنوان یک اجتماع دارای هویت، ملاحظه حقوق عرفی آنان و توجه به ارزش‌های بومی و پرهیز از استثمار افراد محلی، بخشی از وظایف موسسات و تشکل‌های بخش خصوصی در قبال جامعه محلی است.»
نهادهای مدنی غیردولتی (NGOS) و جامعه محلی
اکبری هم درباره توانمندسازی جامعه محلی و مدیریت مشترک با آنان اظهار می‌کند:« برنامه‌ریزی و تلاش برای حل تضادها و درگیری‌ها، انتقال دانش، بینش و مهارت به جامعه محلی، استفاده از تکنیک‌های مشارکتی برای حل مسایل، ایجاد اعتماد به نفس، حمایت از قانونمند شدن، مشروعیت پیدا کردن و فعال شدن، پرهیز از واسطه‌گری و دلال و تقویت نقش نخبگان، زنان جوانان و گروه‌های پایین دست از جمله مواردی است که با کمک سازمان‌های مردم نهاد میسر می‌شود.»
سازمان‌های بین المللی و جامعه محلی
این پژوهشگر امور گردشگری و اکوتوریسم همچنین بر پشتیبانی فنی، ترویج مهارت‌ها و تجارت نمونه، تبادل و انتقال عملکردهای موفق، اعمال نفوذ برای حفاظت از حقوق و هویت جوامع محلی، خط مشی‌گذاری، انعطاف و دوراندیشی و پرهیز از نگاه سنتی و غیر پویا، هدایت و اختصاص تسهیلات بین‌المللی به ویژه پروژه‌های کوچک توسط سازمان‌های بین‌المللی تأکید دارد.
او می‌گوید: « در کشورهای مانند هند، نپال، جمهوری‌های آسیای میانه و کشورهای آسیای شرقی و جنوب شرقی، طبیعت گردی نزدیکترین محل تلاقی و ارتباط بین خواسته‌های محلی و بازار گردشگری محسوب می‌شود.»
جوامع محلی و طبیعتگردی
قرخلو نیز با بیان این که دولت‌ها و سایر ذی‌نفعان، طبیعتگردی مبتنی بر جامعه محلی را به طور فزاینده‌ای به عنوان یک رویکرد موثر در توسعه و عمران روستایی به حساب می‌آورند، خاطر نشان می‌کند:« حفاظت از منابع طبیعی کمیاب و در معرض تهدید را به ویژه در پیرامون مناطق حفاظت شده یک کشور، تقویت می‌نماید. بنابراین برنامه‌ریزی برای طبیعت گردی باید به شیوه‌ای انجام گیرد که منافع مردم محلی را مد نظر قرار دهد. با اتخاذ چنین راهبردی، آنها در فرایند برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری صنعت طبیعتگردی مشارکت خواهند داشت و قطعاً از آن حمایت کرده و در جهت پایداری فعالیت‌های گردشگری کوشش خواهند نمود.»
او ادامه می‌دهد:« یکی از راهبردهای محوری توسعه طبیعت گردی بایستی مبتنی بر جوامع محلی باشد.
بسیاری از سازمان‌های توسعه‌ا‌ی، این نوع راهبرد اکوتوریسم را ابزاری مهم جهت تحقق اهداف پایداری، ریشه‌کنی فقر، حفاظت از منابع طبیعی و مدیریت محلی جاذبه‌ها می‌دانند.»
این مدرس دانشگاه تأکید می‌کند:« جامعه محلی مجموعه‌ای است تفکیک‌ناپذیر و مرتبط با یکدیگر و نمی‌توان با نگاه انتزاعی بخشی را مورد توجه قرار داد و بقیه را نادیده گرفت.»
