مریم اطیابی- با دکتر عباس مقدم درباره طرح آب رسانی غدیر و عبور خط لوله از محوطه‌های تاریخی خوزستان به گفت و گو نشستیم. متن زیر ماحصل بخش نخست این گفت و گوست.

هنرنیوز: گفته می‌شود در طرح آب رسانی غدیر قراردادی با شما برای شناسایی محوطه‌های باستانی در طول مسیر معینی بسته شد. اما به جای شما دکتر اردشیر جوانمردزاده این کار را انجام دادند. چرا؟ و آیا اصلاً امکان‌پذیر هست شخص دیگری به جای امضا کننده قرارداد برای بررسی محوطه حضور یابد؟ 

ابتدا باید توضیحاتی ارائه کنم . در برخی وبلاگ‌ها شایع کردند که عباس مقدم ۷۰ میلیون تومان پول گرفته است و مسیر را بررسی نکرده است. نخست آن که این موضوع اصلاً هیچ ارتباطی به من ندارد. این پروژه در سال ۸۸ طی قراردادی به امضا پژوهشکده باستان‌شناسی رسید و بنده برای بررسی مسیر انتخاب شدم اما در ابتدای کار به دلیل پیش آمدن کسالت از سوی پزشکان از ادامه کار برحذر شدم. پژوهشکده نیز اقای جوانمردزاده را برای بررسی مسیر فرستاد که ایشان هم گزارشی را تهیه و تقدیم پژوهشکده کرد.
از ۷۰ میلیون تومان قرارداد هم بیش از ۴۲ میلیون تومان آن پرداخت نشده است و این مبلغ را نیز پژوهشگاه به صورت امانی و نه پیمانی در یافت کرده است. آقای جوانمردزاده و هیئت همراهش به صورت روزمزد حقوق گرفتند و هنوز هم ایشان مبلغی بابت پرینت، طراحی و... طلبکار است.اما یک عده در خوزستان همین موضوع را پاشنه آشیل کردند .

یکی از معضلات عمده‌یی که در دوره ریاست من بر پژوهشکده باستان‌شناسی نیز به شخص بنده وارد شده همین موضوع بوده است. اما وقتی جماعتی می‌خواهند یک نفر جایی نباشد اگر همه شواهد هم دال بر روز بودن باشد می‌گویند نه شب است. و عده‌ای هم از آنها حمایت می‌کنند. اعلام می کنم که آقای جوانمردزاده مسیر خط لوله‌ای را که در سال ۸۸ ابلاغ شده را به خوبی بررسی کردند و هر آنچه در مسیر بود گزارش کردند.
آقای دکتر محمود میر اسکندری- رییس وقت پژوهشکده باستان‌شناسی- هم طی نامه‌ای به شرکت تهران- بستون اعلام کردند:« گزارش مورد تأیید ماست و جهت بهره برداری خدمت شما ارسال می‌شود.» به عبارتی پژوهشکده و ریاست آن قبول کردند که کار آقای جوانمردزاده مورد تأیید آنهاست.

هنرنیوز: پس چرا اکنون بحث عبور لوله از ایوان کرخه مطرح است؟ 

اصلاً و ابداً این خط لوله به ایوان کرخه برخورد نخواهد کرد. مسیر اولیه‌ای که آقای جوانمردزاده بررسی کرده حدود ۲ کیلومتر تا ایوان کرخه فاصله دارد اما موضوع اینجاست که گزارش ایشان توسط آقای میراسکندری به صورت خام ارسال شده است. این گزارش ابتدا باید در یک شورای فنی مطرح می‌شد. سپس نظرات شورای فنی با نامه به شرکت تهران- بستون منتقل می‌شد که مسیر مورد تأیید کجاست. اما مجریان آن شرکت در محیط GISخط لوله را از حالت اولیه ۲ کیلومتر به سمت غرب بردند که دقیقاً خط لوله روی محوطه تاریخی یایوان کرخه می‌افتد اما در نهایت این طرحی روی کاغذ و مانیتور است و هیچ چیز اجرایی نشده است.

هنرنیوز:در حال حاضر پژوهشکده باستان‌شناسی برای ادامه پروژه با شما قرارداد بسته است؟

قرارداد هست، متمم قرارداد هم هست.

هنرنیوز: ایوان کرخه قرار است در استان خوزستان تعیین عرصه و حریم شود. آیا شما از این اقدام مطلع هستید؟ 

بله، این یک طرحی است که می‌خواهند ایوان کرخه را تعیین عرصه کنند و پیشنهاد حریم آن را بدهند. معاونت میراث فرهنگی هزینه‌ای را برای این کار اختصاص داده است.

هنرنیوز: یعنی با موافقت شما و پژوهشکده باستان‌شناسی این کار انجام می‌شود؟

این جزو وظایف میراث فرهنگی است که محوطه‌هایی که در فهرست آثار ملی ثبت شده‌اند تعیین عرصه و حریم شوند. این یک اقدام حفاظتی خوب است.

هنرنیوز: صحبت‌های شما درست، اما ایوان کرخه تا کنون دوبار تعیین عرصه و حریم شده و هنوز هم ابلاغ نشده است. این در حالی است که اداره میراث فرهنگی خوزستان هم می‌گوید نقشه‌ای این عرصه و حریم به آنها ارائه نشده است؟! 

متأسفانه در آن دوره یک سیلو درست در عرصه ایوان کرخه ساخته شده است و یا کشاورزان برخی از سایت‌های اقماری را صاف کردند. پس چندان تعجب آور نیست اگر کاری هم انجام شده باشد و مدرکی از آن نباشد.

هنرنیوز : مگر نباید تعیین عرصه و حریم با مجوز پژوهشکده باشد؟
بله 

هنرنیوز: مگر نباید این کار توسط شما که مسئول تشخیص محوطه‌های تاریخی در طرح آب رسانی غدیر هستید، انجام شود ؟ چرا این کار توسط اداره کل خوزستان در حال پیگیری است؟ 

تعیین عرصه و حریم ایوان کرخه ربطی به آن قضیه ندارد. این بودجه را معاونت میراث فرهنگی گذاشته است و طی یک نامه‌ای به پژوهشکده اعلام کرده که ما می خواهیم این کار را انجام دهیم. حالا پژوهشکده باید تصمیم بگیرد که چه کسی در آنجا تعیین عرصه و حریم بکند و در شرح وظایف من نیست. خواهش می‌کنم توجه داشته باشید در سال ۸۸ همین که من خواستم تعیین عرصه و حریم کنم اصلاً از من به علت کسالت سلب مسئولیت شده است. حتا در حال حاضر هم من مسئول این پروژه نیستم اما به دلیل وظیفه اداری و ملی من در جلسات آن شرکت ‌می‌کنم و در صورت تمایل طرفین مشاوره می‌دهم. اما هیچ مسئولیتی در این زمینه ندارم.

هنرنیوز : گفته می‌شود مجری طرح غدیر فاز نخست این پروژه را از پژوهشکده استعلام نگرفته است. اما آنها مدعی هستند که کل پروژه را استعلام کردند. در این مورد توضیح دهید. 

نخست آن که وقتی کسی بررسی یا کاوش باستان‌شناسی انجام می‌دهد، نتیجه کاوش نباید به صورت خام به دست شرکت مجری برسد بلکه باید در یک کمیته‌ فنی تصمیم گیری شود که این اقدام صورت بگیرد یا خیر . تا آنجا که مطلع هستم پژوهشکده باستان‌شناسی تا کنون هیچ نامه‌ای مبنی بر این که این طرح اجرا شود یا خیر به این شرکت ابلاغ نکرده است. اما در نامه اعلام شده :« جهت بهره‌برداری»، خوشبختانه آن شرکت در منطقه مذکور هنوز یک ذره خاک را هم جا به جا نکرده و وارد حوزه اجرا نشده است. به عنوان مثال در همین ایوان کرخه شرکت مذکور وارد فاز اجرا نشده و هنوز همه چیز روی نقشه و مانیتور است. به همین دلیل تا کنون این مسأله کش و قوس پیدا کرده است. البته مجریان طرح هم دچار مشکل مالی شدند و این موضوع به نفع میراث فرهنگی تمام شده است چرا که تا کنون دست به اقدام اجرایی نزدند. بگذارید مثالی بزنم فرضاً من به شما بگویم خودرویتان را چند فروشید و شما به محض شنیدن این جمله مدام بد و بیراه بگویید. حالا شرکت آبرسانی هم فقط گفته من خط لوله‌ام را از این مسیر می‌برم آقایان نظرتان را بگوییدآن وقت برخی می‌خواهند سیاه‌نمایی کنند.

هنرنیوز: بالاخره استعلام کل این دو فاز را از پژوهشکده باستان‌شناسی گرفته‌اند یا نه؟ 

هنوز نمی‌توانند استعلام بگیرند چون باید کارهای پژوهشی آن به اتمام برسد. همین که نامه نگاری شده یعنی شرکت تمایل دارد وضعیت این محوطه‌ها توسط سازمان میراث فرهنگی مشخص شود اما هنوز مطالعات به پایان نرسیده است. یک بخش از ایوان کرخه تا سد دز هنوز بررسی نشده است. چون در آن بخش مسیر توسط مجریان تغییر کرده است. پس باید وضعیت مطالعاتی و بررسی آن توسط پژوهشکده به اتمام برسد و در ایوان کرخه که بیشترین محل کش و قوس است تعیین عرصه و حریم صورت بگیرد. یکی دو قسمت کوچک دیگر هم باید تعیین حریم شود تا استعلام قابل پیگیری باشد که هنوز این کار به پایان نرسیده است.

هنرنیوز: برخی از کارشناسان طرح آب رسانی غدیر معتقدند کل طرح استعلام و قرار دادی با پژوهشکده باستان‌شناسی منعقد شده است که طی آن پژوهشکده کل طرح را از سد کرخه تا سوسنگرد، آبادان ، خرمشهر و اهواز را بررسی کرده است. آنها اعلام می‌کنند مسیر بررسی نشده محدوده شوش ، کنار جاده اندیمشک از شهرک بهرام تا الهایی است که این محدوده کنار جاده بوده و پژوهشکده مطالعاتش را در این منطقه به اتمام نرسانده است. همچنین بعدها که طرح به سد دز رفته است پژوهشکده باستان‌شناسی از سمت کرخه به سمت بالا یعنی تا سد دز را نیز مطالعه نکرده است. در این مورد نظر شما چیست؟

این کاملاً صحیح است. این که گفته می‌شود از شهرک بهرام تا الهایی مطالعه پژوهشکده به اتمام نرسیده است دلیلش عدم موافقت ما با عبور لوله از این مسیر است. ما اتوماتیک‌وار بر اساس پراکندگی محوطه‌های باستانی در این محدوده، به طور کلی مخالف عبور خط لوله هستیم و چنین چیزی امکان پذیر نیست. وقتی پژوهشکده چنین نظری دارد دیگر نیاز به بررسی نیست.
برای بخش دز هم یک متمم قراردادی بین پژوهشکده و شرکت نوشته شده است که مشغول نامه‌نگاری و دریافت وجه و... هستند تا تیم را مجهز کرده و برای انجام کارها به منطقه بفرستند. پژوهشکده باستان‌شناسی حدود ۵- ۶ ماه است آمادگی خود را برای اتمام بخش ایوان کرخه اعلام کرده است اما هنوز وجه آن از سوی مجریان طرح پرداخت نشده است.