هنر نیوز - نوروزی‌خوانی چیست و خواستگاهش کجاست؟

"نوروزی خوانی" از جمله رسومات و آئین هایی است که از دیر باز درروزهای نوروز و در بیشتر نقاط ایران زمین به شیوه ها ی کمابیش متفاوتی برگزار می شده است.

خواستگاه این مراسم نمایشی که بواسطه ی آواز ، حالتی موسیقایی به خود گرفته ، خطَّه های شمالی ایران و حوالی البرز است و در مازندران ، گیلان ، کومش و طالقان به وفور یافت می شود.

پیشینه ی آن به پیش از اسلام باز می گردد و در برخی کتب ، از "نوروزی خوانی" به عنوان مراسمی در ستایش اهورامزدا و همچنین در توصیف طبیعت و زیبایی فصل بهار و ستایش شاهان و امیران سخن به میان آمده است.

اما پس از ورود اسلام به ایران و تلفیق و جابجایی تقدّسات اسلامی و به خصوص شیعی با آئین های ایرانیان زرتشتی ، مفاهیم مذهبی نیز در این مراسم همچون دیگر رسومات ریشه دوانید و منجر به آمیختن آوازهای نوروزی خوانان با این مفاهیم و همچنین روایات اسلامی گردید.

نوروزی خوانی در واقع رسمی است که از دل "میر نوروزی" بیرون آمده است و به گفته ی برخی ، بازیگران آن همان بازماندگان دسته ی خدم و حشم میر نوروزی بوده اند که به مرور زمان از آن جدا شده اند و تا به امروز هم به کارشان ادامه می دهند.

"میر نوروزی" و "نوروزی خوانی" بخشی از مراسم پنجه یا پنجک بوده که آن را"خمسه ی مسترقه" هم می نامند. این پنج روز باقیمانده روزهای سال در تقویم کهن ایرانی تا پیش از ملکشاه سلجوقی و تصحیح آن است که بر اساس این تقویم هر یک از 12 ماه سال سی روز بوده و در پنج روز باقیمانده آئین هایی برگزار می شده که دو مراسم مذکور بخشی از آنهاست.

نوروزی خوان ها گروهی مرکب از سه یا چهار بازیگر با رخت های رنگین و آرایش عجیب بودند که در اواخر زمستان دوره می افتادند و با خواندن ، رقصیدن ، بازی در آوردن ، شیرین کاری و بذله گویی به پیش باز بهار می رفتند و مردم را سرگرم می کردند.

این بازیگران نام های مختلفی داشتند که آتش افروز، آتش باز، حاجی فیروز، غول بیابانی و غولک از جمله ی آنهاست.

ارزش و زیبایی کار نوروزی خوان ها به پوشش رنگین و چشمگیر و چهره های سیاه و صورتک بازی های مسخره و خنده آور آن هاست که با نواختن ساز و رقص های تند و خواندن اشعار هجو آلود و بدیهه گویی و مناسب خوانی با لهجه و لحنی شیرین همراه می شود.