تئاتر در دوره های گذشته و در جوامع مختلف نمایشنامه و نمایشنامه نویسان بسیاری را به خود دیده که همیشه به وجود آنها افتخار کرده و همان نمایشنامه ها تئاتر را به افراد جوامع گوناگون شناسانده، نمایشنامه هایی که شهرت جهانی دارند و شاید بتوان گفت که این نمایشنامه ها در تمام کشورها به روی صحنه رفته اند.
مشکلی که این روزها تئاتر کشور ما به شدت با آن مواجهه است نمایشنامه است، نمایشنامه یکی از بخش های مهم هر تئاتر است که در جذب مخاطب بسیار موثر بوده، چرا که یک نمایشنامه خوب همیشه سبب می شود تا یک اثر بتواند آنگونه که شایسته است دیده شود.
همان طور که گفتیم، تئاتر علاوه بر بازیگر که در مورد آن صحبت کردیم، عناصر دیگری دارد که در این بخش به نمایش و فضای تئاتر می پردازیم. نمایش و یا همان نمایشنامه، همان گونه که می دانیم مجموعه گفتگو یا توالی رویدادها است که به منظور اجرا توسط بازیگران طرح ریزی می شود در حقیقت اجرای یک نمایش را تئاتر می گویند.
در دوره های پیشین برخی صاحب نظران تئاتر اصرار داشتند که نمایش شاخه ای از ادبیات نیست و آن را به عنوان آن چیزی که در تئاتر روی می دهد یا اجرا می شود می پنداشتند اما امروز براین عقیده اند که نمایش می تواند کتابی باشد که شامل گفتگوی بازیگران و دستورات روی صحنه باشد با یکسری از کارهای بداهه.
در مجموع کاربرد متداول نمایش هم اشاره به پایه و اساس اجرا دارد و هم به خود اجرا، به گونه ای که ممکن است ما نمایشی را بخوانیم و ممکن است به دیدن یک نمایش برویم، اما در مجموع پیام هر نمایش اختصاصی است.
هر نمایش برای خود ساختاری دارد که به سختی می توان همه نمایشنامه ها را طبق الگوی مشخصی مورد سنجش قرار داد اما ساختار نمایش را براساس روابط علت و معلول بین رویداد های مختلف نمایشنامه شکل می دادند و در نهایت ۵ ساختار برای نمایش تعریف شد که این ساختارها به زمینه چینی، گره افکنی، نقطه اوج، تحلیل گری و نتیجه یا فرود معروف هستند.
اما نمایش هم برای خود عناصری دارد که طرح، شخصیت، فکر، بیان، موسیقی و منظره از عناصر تشکیل دهنده نمایش هستند که در هر نمایش باید به آنها توجه داشت.
در هر نمایش، نمایشنامه نویس نقش مهمی دارد، چرا که رویداد را نمایشنامه نویس است که به نگارش در می آورد و نوع نگارش بسیار اهمیت دارد، در حقیقت نمایشنامه نویس باید به شخصیت های نمایش بپردازد تا آنها برای مخاطب قابل لمس باشند.
اما بعد از نمایشنامه فضای تئاتر است که در شکل گیری یک تئاتر نقش دارد، در دوره های قبل تصور همه ما از یک سالن تئاتر فضایی است در جلوی یک سن که در ردیف های مختلف صندلی هایی داشت و با کنار رفتن پرده ای شاهد تماشای تئاتری بودیم. معمولا اکثر ما با این فضا آشنا هستیم و این فضا، فضایی آشنا برای ما است به این صحنه تئاتر، تئاتر ایوانی گفته می شود که ایرادات بسیاری داشت.
در ادامه ایراداتی که به مدل تئاتر ایوانی گرفته می شود، تئاترهای دیگری به وجود آمد که تئاتر صحنه میدانی، تئاتر صحنه کمانی به وجود آمد و در کنار این نوع تئاترها، تئاترهایی چون تئاتر محیطی و خیابانی نیزبه وجود آمد.