منوچهر عبدلی در پاسخ به این پرسش هنرنیوز، که مالکیت معنوی  (wipo)در حوزه صنایع دستی در چه وضعیتی قرار دارد؟ گفت: در این مورد در کل قصور کردیم و خیلی عقبیم. در حوزه مالکیت معنوی با توجه دارا بودن بیشترین نشان‌ها و نقوش جغرافیایی جهان ، همچنین فرهنگ و تمدنی که از به ارث بردن آن باید بر خود ببالیم و در مقطعی که تبادلات، قوانین جهانی اجازه ثبت این آثار را با توجه به حوزه اجتماعی متعلق به آن به ایران می‌دهد، صد افسوس که ما کاری برای مالکیت معنوی صنایع دستی انجام ندادیم.

صنایع دستی به اندازه تمام ثبت‌های حوزه‌های دیگر حرف دارد

وی با تأکید بر این که به اندازه تمام ثبت‌هایی که در حوزه‌های دیگر می‌شود در بخش صنایع دستی حرف برای گفتن وجود دارد، تصریح کرد: این ثبت‌ها برای جامعه‌مان منافع دارد اما متأسفانه تاکنون کوتاهی شده است. اتحادیه صنایع دستی کشور به جد دنبال آن است و مذاکراتی هم انجام شده البته طی روزهای آینده ثبت‌هایی را انجام می‌دهیم و پس از آن نیازمند حمایت تمام بخش‌های جامعه هنرمندان، بخش دولتی، مجلس و ...هستیم.

او یادآور شد: بحث مالکیت معنوی یک بحث فرابخشی است و بعد بین‌المللی آن برای ما مهمتر است. در این ثبت‌ها گلیم ورنی یا گلیم شیریکی پیچ کرمان، قلم‌زنی اصفهان یا خاتم اصفهان و شیراز، سرامیک میبد و ... با ملکیت معنوی حفظ می‌شود. اینها نشانه‌های جغرافیایی و نقوش و طرح‌هایی است که باید ثبت و حراست شود.

برند بدون مالکیت معنوی هیچگاه ارزش ندارد

رئیس اتحادیه صنایع دستی کشور با ابراز تأسف از این که وقتی وارد بعد ملی می‌شویم هنوز پشتوانه عمومی برای صنایع دستی وجود ندارد، ادامه داد: ما می‌گوییم برند صنایع دستی بسیار مهم است اما برند بدون مالکیت معنوی هیچگاه ارزش ندارد.

وی از افشای نام صنایع دستی ثبتی شده تا اعلام صد درصد به دلیل حساسیت رقبای خارجی خودداری کرد و گفت: کارهای فنی ثبت این هنرها انجام شده و ثبت داخل کشور آن در حال انجام است.

عبدلی اضافه کرد: همچنین در بعد بین‌المللی با توجه به پیمان‌های ژنو، مادرید و بِرن و لیسبون پرتقال که همگی برای حمایت از آثار ادبی و هنری و از کلیدی‌ترین پیمان‌های بین‌المللی درباره کپی‌رایت است باید در بخش‌های مختلف صنایع دستی ثبت را به عنوان نشان جغرافیایی و علایم و نقوشی که مربوط به ایران است به ثمر برسانیم.

وی خاطرنشان کرد: اینها مربوط به هیچ کس نیست. مربوط به یک فرد و تشکیلات نیست اگر جایی ثبتش می‌کند به نیابت برای کل جامعه و بخش‌ها و برای نسل‌های بعدی است

شورای عالی جهانی صنایع دستی در قرق هندی‌ها

رئیس اتحادیه صنایع دستی کشور همچنین درباره شورای عالی جهانی صنایع دستی( wcc) و ضرورت ورود بخش خصوصی به این شورا اظهار کرد: اتحادیه تقاضا داده و حضور ما و دیگر تشکل‌ها در این شورا بسیار ضروری است.

او ادامه داد: هندی‌ها به نحوی این سازمان را در اختیار دارند و بیشترین عضو و کرسی‌ها را دارا هستند. بنابراین با نگاهی به وضعیت جهانی صنایع دستی، ما و دیگر تشکل‌ها نیازمند این حضور هستیم.

حضور دولت در شورای عالی جهانی صنایع دستی ثمرساز نیست

عبدلی توضیح داد: درست است که دولت عضو این شورا است اما چون در نقش حاکمیت (دولت) حضور می‌یابد حق رای ندارد. بنابراین حضورش ثمرساز و کارساز نیست. دولت باید نقش حمایتی ایفا کند و بخش خصوصی مستقیماً در این شورا حضور و حق رای داشته باشد. اگر این وظیفه به درستی انجام شود توانمندی ما هم در حوزه جهانی صنایع دستی بیشتر از این خواهد بود.

وی همچنین از آغاز اقدامات و مراوده‌هایی توسط این اتحادیه با دولت جدید خبر داد تا مفاهیم و مواردی که مد نظر است منتقل، بحث و تصمیم‌گیری شود.

ضرورت تحکیم اتحادیه‌ها، تشکل‌ها و NGO های صنایع دستی 

عبدلی اظهار کرد: قاعدتاً منتظر لایه‌های کارشناسی دولت جدید هستیم که متولی امور هستند. چرا که علاوه بر سازمان میراث فرهنگی که در صدر قرار دارد،
کمیته امداد، بهزیستی، شهرداری‌ها و وزارت ارشاد هم در حوزه صنایع دستی فعالیت دارند و بخشی از امور به آنها باز می‌گردد.

او با بیان این که تولید ذاتاً فرد محور است و باید تولید در دست صنعتگران و هنرمندان باشد، افزود: آنها باید تحت حمایت دولت باشند. بخش اتحادیه‌ها و NGO ها نیز باید تحکیم شود.

وی درباره ضرورت وجود تشکل‌ها و اتحادیه‌های صنایع دستی اظهار کرد: اگر تشکل‌ها نباشند بحث بسته‌بندی، مالکیت معنوی و برند، طراحی، بازاریابی به معنای واقعی محقق نمی‌شود.

رئیس اتحادیه صنایع دستی کشور خاطرنشان کرد: بنگاه‌های صنایع دستی خرد و کوچکند و بنگاه کوچک نمی‌تواند برندسازی کند. یک تولیدکننده و صنعتگر کوچک نمی‌تواند مالکیت معنوی را دنبال کند اصلاً قانون اجازه نمی‌دهد.

امور تصدی‌گری وظیفه تشکل‌هاست

او ادامه داد: در امور تصدی‌گری وظیفه تشکل‌هاست که ورود پیدا کنند تا در جمع‌های تخصصی این مشکلات رصد شود و نتیجه‌گیری و خروجی لازم گرفته شود.

وی توضیح داد: در کوتاه مدت آنچه مورد غفلت واقع شده و سریعتر باید پیگیری شود بحث مالکیت معنوی،تولید، تأمین مواد اولیه است که وجود ندارد. مواد اولیه با واسطه و قیمت‌های بالا به دست هنرمندان می‌رسد.

عبدلی اضافه کرد: برای کاهش قیمت تمام شده تولید و جلوگیری از کاهش توان تولید صنعتگران به دلیل افزایش قیمت مواد اولیه، باید به جد ورود پیدا کرد. همچنین باید بازاریابی‌هایی در حوزه خارجی انجام شود.

چرخش کالای صنایع دستی، بازارچه و شبکه توزیع فروشگاهی وجود ندارد

او در بخش دیگری از صحبتهایش متذکر شد: ما هنوز در داخل کشور چرخش کالای صنایع دستی، بازارچه و شبکه توزیع فروشگاهی نداریم. اینها اساس مشکلات ماست.

عبدلی با تأکید بر این که بازارچه‌های منفرد کارساز نیستند، اظهار کرد: باید روی بازارچه‌هایی که احداث می‌شود مدیریت واحدی اعمال شود تا چرخش کالا بوجود آید. کالا باید از یزد به تبریز و از آنجا به شیراز ...برود، اینها باید اتفاق بیفتد و اگر اینگونه نباشد چرخش کالا ناقص است.

ویترین‌سازی ما معیوب باشد

رییس اتحادیه صنایع ادامه داد: وقتی ویترین‌سازی ما معیوب باشد مشکلاتمان بیشتر می‌شود. اصولاً ما برای تولید مشکل نداریم. بیشترین مشکل در حوزه بازرگانی و ستاد محور است.

او خاطرنشان کرد: برای تولید با پنج میلیارد تومان می‌توان هزار نفر را شاغل کرد اما با این مبلغ در تهران نمی‌توان یک بازارچه احداث کرد.‌ مشکل ما در ساختار ذاتی تولید نیست در سایر کارکردها و بخش‌های بازرگانی است.

عبدلی افزود: حمایت‌های دولتی باید انجام شود. تجلیل از هنرمند و صنعتگر خوب است اما در حوزه ستاد محور از چه کسانی تقدیر می‌شود. این حلقه مفقوده کجاست که به آن نمی‌پردازیم.

مریم اطیابی