سید مهدی طباطبایی نژاد مدیر عامل مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی در این گفتگو ، با گشاده رویی مرا در دفتر کارش پذیرفت و به تفصیل در مورد سه فیلم جنجالی مرکز گسترش به نام های « شهابی از جنس نور» ساخته محمد رضا اسلاملو ، « رنج و سرمستی» اولین اثر جهانگیر الماسی و فیلم « لاله» ساخته اسدالله نیک نژاد که در ماههای آخر دولت دهم ساخته شد اما با تغییر دولت به سرانجام نرسیدند پاسخ گفت. هر چند که در برخی از لحظات در واکنش به صحبت های یکی از کارگردانان این سه اثر که با رسانه ها مصاحبه کرده بود عصبانی شد و معتقد بود پاسخ کلوخ انداز، سنگ است! اما در انتها از هنرنیوز خواست آن بخش ها را منعکس نکند.
هم اینک متن گفتگو را بخوانید:
اول از فیلم «شهابی از جنس نور» ساخته آقای محمد رضا اسلاملو شروع کنیم. کارگردان فیلم معتقد است که این فیلم بعد از نمایش در جشنواره فیلم فجر، مثل تمام فیلم ها که نیاز به تدوین دوباره ای دارند باید روتوش مجددی به لحاظ تدوین می شد که نشده است. پاسخ شما به این سخن چیست؟ من زمانی که به مرکز گسترش آمدم فیلم آقای اسلاملو تمام شده بود و آقای شورجه هم آن را تدوین کرده بودند و آقای آقامحمدیان هم به عنوان مدیرعامل مرکز گسترش معتقد بودند که این فیلم تمام شده است و نسخه فیلم هم آماده نمایش بود. البته آقای اسلاملو، قبل از آن درخواست بازنگری فیلم را داشتند و ایشان تمایل داشت یکبار دیگر فیلم را مونتاژ کند که ما هم به ایشان اعلام کردیم حاضریم همراهی کنیم و اگر کمکی از دستمان بر می آید انجام خواهیم داد. البته من تصور می کردم که شاید مبلغی از بودجه فیلم مانده باشد. اما تهیه کننده فیلم یعنی آقای برادری تسویه حساب کرده بود وهیچ پولی هم از بودجه باقی نمانده بود تا ما بتوانیم با این پول، فیلم را تدوین مجدد بکنیم.
اما به گفته کارگردان ، گویا مقداری پول مانده بوده؟ تنها پولی که از پروژه مانده بود فقط مبلغ 4 میلیون تومان بود! که آن هم در ازای یک تلفن سانترال که تهیه کننده به پروژه بدهکار بود سر به سر شد و بدهکاری پروژه صفر شد.
ولی مثل اینکه مبلغ بیشتری بوده؟ طبق اسناد و فاکتورهای موجود، فقط 4 میلیون تومان مانده بود. این درحالی بود که این پروژه در جلسه ارزیابی ما ده درصد ارزیابی منفی گرفته بود! یعنی اگر ما می خواستیم مصوبه شورا را نسبت به این فیلم عملی کنیم - یعنی ده درصد ارزیابی منفی از سه میلیارد تومان یعنی 300 میلیون تومان باید تهیه کننده به پروژه تحویل می داد - ولی تهیه کننده اعلام کرد که من برای پروژه هزینه کردم و اگر فیلم به لحاظ ساختاری و کیفیتی ایرادی دارد این ایرادها به تهیه کننده برنمی گردد بلکه مربوط به کارگردان است! چرا که مصوبه شما در واقع کارگردان را ارزیابی منفی کرده نه تهیه کننده را که البته حرف ایشان درست بود.
تا آنجایی که من اطلاع دارم گویا تهیه کننده فیلم نسبت به پرداخت 300 میلیون تومان شکایت کرده بود؟ بله درست است. بعد از اینکه آقای برادری تهیه کننده فیلم، نسبت به این موضوع شکایت کرد ما دوباره موضوع را مورد رسیدگی قرار دادیم و به دلیل حمایت و بهتر بگویم رعایت حال تهیه کننده - چون اشکال در کیفیت کارگردانی بود – لذا بنده با استفاده از اختیارات مدیر عاملی مرکز، این ده درصد را چشم پوشی کردم چون دیدیم که تهیه کننده در شرایطی نیست که بتواند این پول را پرداخت کند.
چرا به آقای اسلاملو اجازه داده نمی شود دوباره فیلمش را تدوین کند؟ ما از آقای اسلاملو خواهش کردیم شما بیائید در باکس تدوین مرکز گسترش بشینید و تدوین را شروع کنید. من حتی به ایشان گفتم که من اپراتور مرکز را هم در اختیار شما قرار می دهم و شما تدوین گر هم بیاورید.
اما گویا شما گفتید مرکز گسترش برای دستمزد مونتور ، بودجه ای در اختیار ندارد؟ آقای اسلاملو گفت من می خواهم فیلم را در دفتر خودم تدوین کنم. ضمن اینکه ایشان چند بار فیلم را با تایم های متفاوت تدوین کرده است. لذا مساله فیلم از نظر ما تمام شده است. روزی هم که من به مرکز گسترش آمدم - همان طوری که عرض کردم - فیلم تمام شده بود. اما به نظر می رسد که آقای اسلاملو قرار است تا قیام قیامت فیلم را تدوین کند! بنابراین ما برای فیلمی که به اتمام رسیده نمی توانیم بودجه جداگانه دیگری اختصاص دهیم.
جناب طباطبایی نژاد ، همان طوری که شما هم اطلاع دارید موضوع این فیلم در مورد تکفیری ها است که الان ما برای روشنگری در مورد این نوع گروهها به فیلم هایی مثل «شهابی از جنس نور» نیاز داریم. چه خوب است که این فیلم با تدبیر و کدخدا منشی مرکز گسترش به سرانجام برسد و اکران شود؟ ما که حرفی نداریم و از کار هم حمایت می کنیم. لذا من از آنجایی که معتقد بودم باید کاری برای این پروژه انجام می دادم در همان روزهایی که وارد مرکز گسترش شدم با دوستان حوزه هنری صحبت کردم و از آنان خواهش کردم که این فیلم را اکران کنند. اول دوستان قول مساعد دادند که این فیلم را اکران خواهند کرد. اما بعدا اعلام کردند که این فیلم به لحاظ پایین بودن کیفیت، قابلیت اکران را ندارد! تا اینکه در هفته های گذشته، من از آقای محمد حسین نیرومند که اتفاقا داور ما در بخش شهید آوینی در جشنواره سینما حقیقت بودند خواهش کردم با توجه به اینکه در جریان این فیلم هستند و فیلم را هم دیدن، وساطت کنند تا با کمک ایشان بتوانیم ماجرا را حل کنیم. آقای نیرومند هم قول دادند موضوع را بررسی کنند. مرکز گسترش هم هر کاری که لازم باشد برای این فیلم خواهد کرد.
نظر شما در مورد فیلم « رنج و سرمستی» نخستین اثر سینمایی جهانگیر الماسی چیست و سرنوشت این فیلم هم اکنون چگونه است؟ فیلم ایشان ، زمانی که من به مرکز گسترش آمدم ناتمام بود. من هم هر کمکی که می توانستم انجام دادم تا فیلم تدوین و تمام شود و اتفاقا فیلم به جشنواره فیلم فجر همان سال هم رفت. اما در جشنواره مورد استقبال قرار نگرفت و مورد اعتراض مخاطبین قرار گرفت.
اما فیلم با تدوین دوباره می توانست راهی اکران شود ولی هنوز اکران نشده است. دلیل عدم اکران فیلم چه بوده است؟ مرکز گسترش تمام تلاش خودش را کرد تا این فیلم اکران شود. بنابراین ما پیگیری کردیم و به پخش کننده ها هم گفتیم ما حاضریم حمایت مالی کنیم اما به دلیل پایین بودن کیفیت فیلم ! هیچ پخش کننده ای حاضر به پخش این فیلم نشد. من دیگر چه کاری می توانستم بکنم. هیچ کس حاضر نشد این فیلم را اکران کند. ما هم که خودمان پخش کننده نیستیم که بخواهیم این فیلم را اکران کنم. بنابراین موضوع اکران این فیلم، همچنان بلاتکلیف است.
بریم سر فیلم جنجالی « لاله»؛ اگر مایل هستید در مورد وضعیت این فیلم در مرکز گسترش ابتدا توضیحی بدهید که فیلم در چه شرایطی بود هنگامی که شما مدیریت مرکز گسترش را پذیرفتید؟ زمانی که من به مرکز گسترش آمدم پروژه لاله متوقف بود. بنابراین - به این موضوع توجه کنید - ما پروژه لاله را متوقف نکردیم بلکه این فیلم متوقف بود. لذا سعی کردیم تا پروژه را راه بیندازیم. این در حالی بود که کارگردان فیلم معتقد بود سرش را بابت این فیلم کلاه گذاشتند و به قول خودش با دست چپش قرارداد را امضا کرده بود! - مسائلی که ایشان طی مصاحبه ای اعلام کرده و همه هم می دانند - بنابراین ما تلاش کردیم تا این کار به سرانجام برسد. با آقای ایوبی بارها و بارها جلسه برگزار کردیم و معتقد بودیم حالا که هفت میلیارد تومان از جیب بیت المال برای این فیلم هزینه شده ، باید کاری بکنیم که این فیلم به سرانجام برسد. از طرف دیگر؛ آقای جنتی وزیر محترم ارشاد نیز معتقد بودند مسیر تولید فیلم، مسیر درستی نبوده است و ما دیگر نمی توانیم هزینه کنیم. ما هم آقای نیک نژاد را صدا زدیم و جلسات متعدد و دوستانه ای با ایشان برگزار کردیم و به ایشان گفتیم هر چه هزینه – درست یا غلط – تا الان خرج شده ما به آن کاری نداریم. ولی ما الان دیگر امکان اینکه هزینه ای از مرکز گسترش و بچه های مستند را برای این فیلم هزینه کنیم نداریم. اما از شما حمایت می کنیم که فیلم خودتان را به سرانجام برسانید و مرکز هم بودجه هزینه شده خودش را در هنگام اکران برخواهد داشت. لذا جلسات متعددی با این موضوع با آقای نیک نژاد برگزار کردیم که آقای رضا داد هم به عنوان حَکم حضور داشتند. حتی آقای دکتر ایوبی هم در چند جلسه اول حضور داشتند. درنهایت آقای نیک نژاد پذیرفتند که برای سرمایه این کار اقدام کنند و مسئولیت اجرای پروژه را بدون اینکه مرکز گسترش سرمایه گذاری کنند به عهده بگیرند. ما هم به ایشان اعلام کردیم هر سرمایه گذار داخلی و خارجی که بخواهد با این پروژه همکاری کند ما از آنان حمایت خواهیم کرد ولی خودمان سرمایه گذاری نخواهیم کرد. الان هم از طریق همین مصاحبه اعلام می کنیم که از سرمایه گذاران این فیلم حمایت می کنیم. اما تا آنجایی که من اطلاع دارم هنوز هیچ مشارکتی برای به اتمام رساندن این فیلم انجام نشده است.
گویا فقط چند سکانس مربوط به پیست اتومبیل رانی باقی مانده است. درسته؟ بله ؛ چند سکانس که حدود 25 دقیقه از فیلم را شامل می شود باقی مانده است که همان طوری که شما هم به آن اشاره داشتید مربوط به پیست اتومبیل رانی است که در بخش های مختلف فیلم دیده می شود که حدود 15 درصد از فیلم را شامل می شود.
شما اشاره داشتید که مرکز گسترش هفت میلیارد تومان هزینه این فیلم کرده است. آیا منطقی نیست با هزینه مختصر دیگری؛ این فیلم به سرانجام برسد تا هزینه های فیلم جبران شود؟ من احساس می کنم یک نوع لج و لجبازی در به اتمام نرسیدن این پروژه دیده می شود؟ اصلا موضوع لج و لجبازی در کار نیست. حَکم این فیلم معتقد است این فیلم نیاز به حدود یک و نیم میلیارد تومان هزینه برای پروداکشن و حدود 3 میلیارد تومان دیگر هم ؛ برای پُست پروداکشن لازم دارد تا این فیلم به اتمام برسد. یعنی چیزی حدود 5 میلیارد تومان لازم است . این درحالی است که مرکز گسترش چنین بودجه ای را در اختیار ندارد. از سوی دیگر نیز، سازمان سینمایی اعتقادی برای هزینه کردن این فیلم ندارد.
شما حتما اطلاع دارید که اکران های جهانی این فیلم به راحتی می تواند هزینه ها را جبران کند؟خدا را شکر؛ به نفع سرمایه گزارانی خواهد بود که در این فیلم از این به بعد مشارکت می کنند.
با توجه به اینکه فیلم وارد بازیهای سیاسی شده، خیلی از سرمایه گزاران حاضر نیستند وارد این کار شوند و بهترین راه این است همان طوری که مرکز گسترش، فیلم را شروع کرده ؛ خودش هم آن را تمام کند؟نظر سازمان سینمایی و وزارت ارشاد این است که ما دیگر هزینه ای برای پروژه لاله نخواهیم کرد. اما همان طوری که گفتم از مشارکت برای اتمام این پروژه - چه داخلی و جه خارجی - حمایت خواهیم کرد. ضمن اینکه همچنان معتقدیم مسیر تولید این فیلم ، مسیر غلطی بوده است.
شایان ذکر است که هنرنیوز حق پاسخگویی به سه کارگردانانی که نام و فیلم هایشان در این گفتگو ذکر شده را محفوظ می دارد و حاضر به انعکاس صحبت های آنان - چه در قالب مصاحبه و چه در قالب یادداشت - خواهد بود.
گفتگو از : مجید معافی
.jpg)
