"عمليات آژاكس" عنوان كتابي است كه توسط مؤسسه فرهنگي مطالعات و تحقيقات بين الملل ابرار معاصر تهران تهيه، تدوين و چاپ شده است و با بررسي اسناد CIA دربارۀ كودتاي 28 مرداد به تحليل و واكاوي تاريخي و مستند وقايع و رويدادهاي آن مقطع از تاريخ معاصر ايران و بررسي نقش سرويس هاي جاسوسي آمريكا و انگليس در كودتاي ننگين شاه و اربابان خارجي اش و سركوب حركتهاي مردمي و انقلابي مي پردازد.
اين كتاب در 290 صفحه حاوي دو بخش، پنج فصل و يك ضمايم است. در بخش اول، پنج فصل با اين عناوين گنجانده شده است:
طرح مقدماتي عمليات آژاكس كه به اعطاي كمك هاي مالي موقت به مخالفان و جلب همكاري شاه و همچنين توافقات با زاهدي، ارتباط با مجلس، رهبران مذهبي، بازار پرداخته است و نيز به حزب توده، برنامه هاي مطبوعاتي و تبليغاتي، ارتباط با قبايل و چگونگي اجراي روش براندازي شبه قانوني اشاره شده است.
فصل دوم به بررسي طرح اجرايي عمليات آژاكس ذيل عناوين پشتيباني مقدماتي از جناح مخالف دولت مصدق، نقش شاه به عنوان مركز ثقل مخالفان، سازماندهي ابراز نارضايتي عمومي برمند مصدق قبل از كودتا و ... پرداخته است.
در فصل سوم با گزارش دوناله ويلبر از كودتاي 28 مرداد آغاز مي شود كه در آن عناويني از قبيل تأييد و تثبيت طرح عملياتي، در تنگنا گذاشتن شاه، شكست ظاهري، گزارش به لندن، آموزه هاي عمليات و ... به چشم مي خورد.
فصل چهارم طراحي بُعد نظامي عمليات است و فصل پنجم به ارزيابي نظامي عمليات با عناوين سنجش افراد، اطلاعات نظامي، اصلي براي عمليات براندازي دولت مخالف، طراحي نظامي عمليات، مبناي اصلي كودتا و يادداشت غيررسمي وزارت خارجۀ انگليس پرداخته است.
در بخش دوم كتاب نيز عناويني از قبيل نفت يا كمونيسم، حركت شاه، براندازي شبه قانوني، آيت الله العظمي بروجردي و كودتا، مطبوعات و كودتاي 28 مرداد، اوباش و كودتاي 28 مرداد، به نام مردم، برضد مردم، طرح جايگزيني "اميني- قشقايي"، علل عدم همراهي آمريكا با مصدق، منافع نفتي، تلاش هاي ديپلماتيك انگليس منافع استراتژيكي مشترك، فشارهاي ديپلماتيك، خطر نفوذ كمونيسم در ايران و ... گنجانده شده است.
در بخش ضمايم نيز كتابشناسي، نمايه و عكس قرار گرفته اند.
بخش ترجمۀ كتاب "عمليات آژاكس" به همت ابولقاسم راه چمني و بخش پژوهش آن با تلاش سجاد راعي عرضه شده است.
در يادداشت ناشر صفحات آغازين كتاب آمده است: آمريكا كه تا اواخر دهۀ 1320 هيچگونه سابقۀ استعماري در ايران نداشت ورود خود به اين سرزمين را با كودتاي ننگين 28 مرداد آغاز كرد و سرمنشأ خسارات جبران ناپذيري گرديد. در پي اين واقعه و پس از حدود پنجاه سال با انتشار اسناد كودتاي 28 مرداد در سال 2000 ميلادي و پس از آن، اعتراف رسمي دولت آمريكا مبني بر طرح ريزي و اجراي كودتا، خود گوياي اقدام آن كشور عليه استقلال ايران است. به علاوه نشان دهندۀ آن است كه دولت آمريكا در حالي كه در آن زمان ؟؟؟؟ دموكراسي داشته است، خود بطور مستقيم و بدترين شكل ممكن، اقدام به سرنگوني دولت منتخب مردم ايران كرده است.
در صفحات 27 و 28 كتاب عمليات آژاكس مي خوانيد:
مرحلۀ سوم : اين مرحله در واقع همان موقعيت A خواهد بود.
وظايف عوامل ويژه:
مطبوعات و تبليغات: در دورۀ حمايت اوليه، گروه انگليسي براي تبليغ خط ضد مصدقي، استفاده از روزنامه هاي محلي و كوچك را ادامه خواهد داد. در ستاد فرماندهي سيا و پايگاه آمريكا، مأموران مطالبي را به صورت مقاله، رساله يا جزوه تهيه كرده و به فارسي برمي گردانند كه برخي از آنها در حمايت از شاه و برخي بر ضد مصدق خواهند بود. مطالبي كه براي بدنام كردن مصدق تهيه مي شوند، حاوي مضامين زير مي باشند:
- مصدق از حزب توده و اتحاد جماهير شوروي حمايت مي كند. (اين ادعا بايد با مدارك جعلي تقويت شود.)
- مصدق دشمن اسلام است زيرا وابسته به حزب توده است و اهداف توده اي ها را تأمين مي كند.
- مصدق تعمداً روحيۀ اخلاقي ارتش و توان فرماندهي آن را تضعيف مي سازد.
- مصدق از طريق برداشتن كنترل ارتش از مناطق قبيله نشين، آگاهانه موجب ترويج افكار جدايي خواهي در اين مناطق مي شود. از ديگر اهداف برداشتن كنترل ارتش، تسهيل غلبۀ شوروي بر استان هاي شمالي كشور است.
- مصدق آگاهانه كشور را به سوي ورشكستگي اقتصادي هدايت مي كند.
- قدرت سبب انحراف مصدق شده است تا جايي كه اثري از شخصيت مطلوب سال هاي نخستين در وي باقي نمانده و در زمان حاضر صفات يك ديكتاتور را دارد.
- در ادامۀ شايعات ذكر شده، بايد به طور مستمر در اذهان عمومي اين نكته مطرح شود كه مصدق به صورت ناآگاهانه قرباني جاه طلبي هاي شخصي مشاوران بي وجدان خود شده است.
ضروري است كه زاهدي سريعاً يك نفر را به سمت مدير مطبوعات و تبليغات كه احتمالاً معاون نخست وزير نيز خواهد بود، برگزيند. پايگاه آمريكا اسامي افراد مورد نظر زاهدي را كه بايد مورد تأييد آمريكا و انگليس نيز باشند، از وي خواهد گرفت. يك يا دو هفته قبل از زمان در نظر گرفته شده براي موقعيت A ، تبليغات متمركز نيز آغاز خواهد شد. تعيين جزئيات مربوط به چگونگي اجراي اين مبارزۀ تبليغاتي وظيفۀ اصلي پايگاه آمريكا است. بلافاصله پس از تغيير دولت، مدير مطبوعات و تبليغات زاهدي بايد آمادۀ اجراي اقدامات زير باشد:
- حداكثر بهره را از راديو تهران ببرد.
- برنامۀ دولت جديد را از راديو تهران يا به وسيلۀ پوستر و ويژه نامه هاي خبري و غيره منتشر كند. برنامه هاي راديويي بايد ساده تهيه شوند و شامل نكاتي دربارۀ وعدۀ كاهش سريع هزينه هاي زندگي، افزايش حقوق كارمندان دولت و نظاميان مواردي از اين قبيل باشند.
- اعلاميه هاي آمريكا و انگليس را كه از پيش تهيه شده اند، به طور گسترده منتشر سازد.
- خبرنگاران خارجي را توجيه نمايد.