مریم اطیابی- به گزارش هنرنیوز،با دکتر محمدرضاچیت ساز -مدیر اسبق پایگاه شوش- درباره مشکلات این پایگاه به گفت و گو نشستیم که متن زیر ماحصل بخش دوم این گفت و گوست.
ستون های شوش را برپا کنید
هنرنیوز: در مورد سنگ ریزه‌های محوطه‌های شوش هم برنامه‌ایی داشتید؟ اگر به عنوان یک بازدید کننده معمولی به کاخ آپادانا و محوطه‌های اطراف بروید مقدار بسیار زیادی سنگ‌ریزه از زمانهای گذشته می‌بینید که متعلق به زمانی خیلی عقب‌تر از فرانسوی تا دوران اخیر است. آن کاری که مثلا در محوطه آناهیتا کنگاور آقای کوثری و مرحوم کامبخش انجام دادند یعنی کدبندی و شناسایی تکه سنگهای ریخته شده ستونها، چقدر خوب است در اینجا نیز انجام شود و ظرف یکسال و نیم تا دوسال حداقل یک ستون شوش برپا شود. همانجورکه در تخت جمشید آن ستونهای معروف را داریم برای ستونهای شوش نیز فکری بکنیم. از پایه ستون، ستون، سرستون این همه سنگ ریخته شده در محوطه داریم که تاکنون هیچ اقدامی نکرده‌ایم.
کفپوشهای ارغوانی هخامنشی در معرض باران و آفتاب
هنرنیوز: از دیگر برنامه‌های تحقق نیافته شما چه بود؟
در محوطه شوش کفپوشهای ارغوانی یا قرمز هخامنشی وجود دارد که آدم‌ها خیلی راحت از روی آن رد می‌شوند و این کف‌پوش‌ها در معرض آفتاب آن هم گرمای شدید خوزستان، و متقابلاً بارندگی‌های شدید فصول دیگر قرار دارد. در طرح اولیه که ما تهیه کردیم باید روی این کف‌پوش‌ها ویترین‌های عمودی در زمین قرار می‌دادیم مثل آنچه در رم و جاهای دیگر استفاده می‌شود که هم قابل رویت باشد و هم حفاظت شود.
شهر «پانزدهم» سقف‌دار شود
هنرنیوز : در مورد شهر پانزدهم هم طرحی داشتید؟
بله، شمال تپه شهرشاهی (در شوش)، گودالی است که در کف آن پایه‌های یکی از معدود شهرهای پیش از ورود آریایی‌ها بنام «شهر پانزدهم» وجود دارد که شامل لایه‌های متعدد مربوط به دورانهای مختلف ایلامی،هخامنشیان،سلوکیان،اشکانیان، ساسانیان و دوران اسلامی است.
مهمترین اقدام آن است که این قسمت باید سقف بخورد، آن هم سقف بسیار سبک قابل برداشت نه سقف سوله‌ای و سیمانی باید یک سقف برزنتی به علاوه راههای ورودی داشته باشد و تبدیل به یک سایت موزه شود. این منطقه یکی از معدود سایتهایی است که شهر دوره پیش از آریایی‌ها را در دل خود دارد.
وقتی بخار آب آثار الیمایی را تخریب می‌کند
هنرنیوز: در مورد موزه شوش چه برنامه‌ایی داشتید؟
پیش از آن باید به این مطلب اشاره کنم که باید موضوع آب و استفاده آن در حمام و دستشویی در تمام قلعه ممنوع شود. باید قلعه خشک باشد و خشک بشود. نکته دوم آن که موزه کنار آن از این وضیعت نابسامان بیرون بیاید. طرحهایی در دست مطالعه بود که امیدوارم هرچه زودتر اجرایی شود. آثار الیمایی که در حیاط رو به رویی موزه هست و با کج سیقلگی وحشتناک دورش دیوار شیشه‌ای زدند همیشه فکر انسان را به خود مشغول می‌کند. گاهی مثلا باغبان هنگام شستن محوطه اطراف به شیشه نیز آبی می‌زد. و در آن گرمای وحشتناک آب نفوذ کرده به درون شیشه بخار می‌کند و از داخل سنگهای الیمایی را تخریب می‌کند. یک کج سلیقگی محض که باید برچیده شود، مخصوصاً آن دو ستون چهار متری دوره الیمایی که بی نظیر است و یا این آثار به موزه باز گردد و یا اگر قرار به نگهداری در فضای آزاد است باید به شیوه‌ای باشد که کشورهای پیشرفته آثارشان را در فضای آزاد با شرایط خاصی نگهداری می‌کنند.
زباله‌ها را جمع کنید
هنرنیوز: در مورد کاخ اردشیر هم برنامه خاصی داشتید؟
موقع مسئولیت من درب کاخ اردشیر بسته بود و شاید بیش از یک وانت زباله و سرنگ تزریق موادمخدر از این محطه جمع‌آوری کردیم. کاخ اردشیر بسیار مهم است و باید ستونهای آن مرمت شود.
کتیبه‌ها مستندنگاری شوند
هنرنیوز:در مورد کتبه‌های شوش چه اقداماتی باید انجام شود؟
متأسفانه هنگامی که فرانسوی‌ها قلعه شوش را ساختند خشت‌های و آجرهای کتیبه‌دار ایلامی بسیار باارزش را در بنا کار گذاشتند. این یک سنت بسیار قدیمی است و فقط مختص فرانسوی‌ها نیست. در جای جای ایران به ویژه خوزستان هنگامی که جایی را مرمت می‌کردند آنچه دم دست و با ارزش بود و جانمای مشخصی نداشت هنگام ساخت یک بنای مهم جانمایی می‌کردند. در حتا درشوشتر امام زاده‌هایی وجود دارد که سنگ‌ها و نوشته‌ها را برعکس در دل بنا کار گذاشتند تا به ما بفهمانند جای اینها اینجا نبوده است. کار فرانسوی‌ها هم بد نبوده است اما متاسفانه برخی کتیبه‌ها را در پی آستانه جانمایی کردند. هیچ کس نباید فکر کند این کتیبه‌ها را باید از دل دیواربیرون بیاوریم چرا که کلا موجب آسیب به بنا می‌شود اما این کتیبه‌ها را باید مستند نگاری کرد، عکس و مولاژ و قالب گیری کرد. دکتر عبدالمجید ارفعی، دکتر شاهرخ رزمجو، پروفسور متیو استولپر یا صدر رضایی یا متخصصین دیگر این کتیبه‌ها را خواند و در قفسه‌های معینی قرارداد.
همچنین باید با دوربین عکاسی بسیار قوی از آثار یکی پس دیگری عکس بگیرند و مستندنگاری کنند چون اگر این آثارخدایی نکرده به سرقت رفت یا بنا به دلایلی از بین رفت حداقل نمونهای از آن‌ها داشته باشیم. همچنین نصب دوربین‌هایی که کل محوطه را در رصد کند ضروری است.
امروز دیگر نمی‌توان با نگهبانانی که مشکلات متعددی پیش رو دارند محوطه بسیار بزرگ شهرشاهی را محافظت کرد. قطعاً دوربین‌های مداربسته به راحتی این کار را انجام می دهند.
هنرنیوز: آیا پس از شما این طرح‌ها و برنامه ها در شوش اجرا شد؟
من در مرداد ۸۸ از مدیریت پایگاه شوش و باقی مسئولیت‌ها در سازمان میراث فرهنگی استعفا دادم. علت اصلی هم مخالفت با اقدامات ریاست سازمان آقای بقایی بود که در متن استعفا نامه هم قید کردم و البته مهمترین دلیل استعفا ساخت هتل امیر رزگر در محوطه شوش بود که در این مقال نمی‌گنجد اما بعد از اینکه از سازمان رفتم تا آنجا که اطلاع دارم تمامی مواردی که عرض کردم و هفت هشت موردی که اشاره نکردم مسکوت باقی ماند.
دیواره کاخ آپادانا محل تجمع آب
هنرنیوز: و این این هفت هشت مورد دیگر چیست؟
مثلا روی دیواره کاخ آپادانا محل تجمع آب است و با تلمبه و پمپاژ باید آب آن را تخلیه کرد و نیزار‌ها را برداشت و دوباره نما را درآورد. قرار بود جناب آقای کابلی اجرای آن را برعهده بگیرند و ما درخدمتشان باشیم که به دلیل کمبود اعتبارت و مخالفت ریاست سازمان و مدیرکل وقت استان خوزستان محقق نشد
یا استاد اسماعیل یغمایی قرار بود روی شهر پانزدهم کار کنند. پروپزالی ارائه کردند که باید هم اکنون موجود باشد.
در نهایت این که امیدوارم با حضور ریاست جدید سازمان و نیروی معاونت میراث فرهنگی و طرح بحث جهانی‌شدن شوش جرقه‌هایی زده شود و شاهد این باشیم میراث فرهنگی ما در شوش به سمتی برود که هنگام عبور از آن خاطره مکدری در ذهن نقش نبندد و با افتخار و نه با ضعف به آن نگاه شود.
