شمس در گفتگو با خبرنگار گروه کتاب و ادبیات هنرنیوز در خصوص مشارکت نهادهای دولتی و خصوصی در امر آموزش نقد ادبی به کودکان و نوجوانان گفت: نهاد های دولتی می توانند در این امر مشارکت و کمک کنند و حتی بهتر این است که نهادهای دولتی متولی این امر باشند؛ نهاد هایی چون وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، فرهنگسراها با همکاری شهرداری ها و به طور کل مجموعه ای از نهادها می توانند در این امر مشارکت کنند.

وی با بیان این مطلب افزود: اگر ضرورت آموزش نقد ادبی در حوزه کودک و نوجوان احساس شود این نهادها خود متولی گری آن را بر عهده خواهند گرفت و برایش برنامه ریزی انجام خواهند داد اما مشکل این جاست که ضرورت نقد ادبی در این حوزه احساس نشده و این مسئله فی نفسه یکی از مشکلات عدیده در روند ادبیات کشور ما مخصوصا ادبیات کودک و نوجوان است.

شمس با اشاره به این موضوع که نقد در مفهوم عام آن در کشور

ما یا وجود ندارد یا ضعیف الکن است تصریح نمود: ما در کشور انگشت شماری منتقدان متخصص بیشتر نداریم که با اصول نقد آشنایی داشته باشند به همین دلیل ضرورت این امر واقعا احساس می شود و نهادهایی چون انجمن نویسندگان کودک و نوجوان می توانند متولی آن باشند لیکن اگر نهاد های دولتی مسئولیت آن را بر عهده داشته باشند بهتر است چون امکانات و تسهیلات خوبی برای حمایت از روند آن خواهند داشت. 

وی با ارزیابی کم و کیف فعالیت آموزش و پرورش در حوزه ها جنبی آموزش اظهار داشت: آموزش و پرورش باید در این راه بکوشد هرچند من خود نسبت به آموزش و پرورش انتقادهای زیادی دارم؛ من جمله اینکه آموزش و پرورش ما کتاب محور است و کودک را از همان سالهای نخست فقط بر روی رفتن به دانشگاه متمرکز می کند و آن را تشدید می نماید،وقتی کودک به دبستان می رود از همان ابتدا به او گفته می شود که باید به دانشگاه بروند و این رفتن به دانشگاه را از طریق کتب درسی و کمک آموزشی به او تزریق می کند و مبنا را بر کتاب هایی از این دست می گذارد لذا همیشه دیدگاه خاصی در آموزش و پرورش وجود دارد، تازه کسی که بعد از ۱۲ سال که وارد دانشگاه می شود تنها به نمره و پایان نامه بسنده می کند، تفکر علمی چندانی را نمی آموزد و بعد که از دانشگاه بیرون می آید می بیند چیزی عایدش نشده است، به هر حال آموزش و پرورش مشکل زیاد دارد و نسبت به کتاب های غیر درسی مفید بی توجه است_ تخیل که امر مهمی است با کتاب مورد بی توجهی قرار می گیرد و کودک را تنها با کتب آموزشی آشنا می کنند-لذا وقتی کتاب های غیر درسی در آن راهی ندارد، انتقادی هم وجود ندارد و منتقدی هم نیست که کتاب ها را نقد کند و در کل دغدغه آموزش و پرورش مسادلی از این دست نیست.

این نویسنده کودک و نوجوان در خصوص نگاه آکادمیک به بحث نقد ادبی گفت: اینکه دانشگاه شیراز رشته ادبیات کودک و نوجوان را تاسیس کرده خود یک گام بلند است و اگر واحد یا رشته ای مستقل برای نقد گذاشته شود مطمئنا به ارتقای آن کمک خواهد کرد اما اساسا ما در مملکتی زندگی می کنیم که نقد کردن و نقد شدن در آن مهجور است و آستانه تحمل نقد شدن پایین است؛ چون نقد نشده ایم و نقد نکرده ایم و کسی که نقد می کند خیلی زود جلویش گرفته می شود و اجازه نقد کردن به کسی داده نمی شود، اگر نقد به دانشگاه ورود یابد مطمئنا لزوم آن احساس شده است و دست اندر کاران ادبی و اجتماعی به این نتیجه رسیده اند که به وسیله نقد می شود پیشرفت کردو کمک خواهد شد تا ادبیات این مملکت پیشرفت کند.

وی با ذکر نمونه ای از نقد در ادبیات روسیه بیان داشت: زمانی در روسیه عده ای از منتقدان پیشرو آمدند و شروع به نقد کردند و از آنجا که پیشرو و متخصص بودند انقلابی را در ادبیات روسیه رقم زدند بودند، مطمئنا اگر جامعه ای ادبی ما در نقد پویا شود موجب پیشرفت کار می شود و باعث رفع ضعف آثار و همچنین تربیت نسلی منتقد و متخصص.

شمس ضمن اشاره فقر پخش برنامه های انتقادی در رسانه گفت: به نظر من برنامه های انتقادی در رسانه بسیار ضعیف و اندکند و برنامه ای مثل ۹۰ که یک برنامه انتقادی نسبتا پرطرفدار است ساعت ۱۲ شب پخش می شود چون مردم و مسئولان ما از نقد کردن می ترسند و از نقد تصویر بدی در ذهن دارند.

وی در خاتمه با تاکید بر جایگاه نقد ادبی خاطرنشان نمود: مشکل اینجاست که ما هنوز به آن باور نرسیده ایم و هنوز نقد پذیر نیستیم و مردم ما آستانه تحملشان در نقد پایین است و منتقد را تخریب گر می دانند در حالیکه اینطور نیست و اگر نقد و مخصوصا نقد ادبی ترویج یابد جامعه پیشرفت خواهد کرد.

مریم خاکیان