امروزه بر هیچ کس پوشیده نیست که رسانههای دیداری و شنیداری میتوانند بر روح و روان مخاطبان خود تاثیرات شگرف و بزرگی داشته باشند. تاثیراتی که هم میتواند جنبه مثبت داشته باشد و هم اینکه تاثیرات مخرب و منفی میتواند بر روی مخاطبان داشته باشد. گاهی اوقات تاثیر یک برنامه نمایشی و دیداری میتواند مخاطب آن برنامه را تا سر حد امکان مسرور وسرزنده کند. در مقابل گاهی اتفاق میافتد که تماشای فیلم یا سریالی باعث ترس و اضطراب فردی شده و باعث بیماریهای شدید روحی و روانی میشود. تاجایی که فرد دچار جنونی آنی شده و دست به اعمال ناشایست و منفی به لحاظ جنبه اجتماعی و فردی میزند.
شاید بتوان گفت با توجه به پیشرفتهایی که امروزه در زمینه گسترش رسانههای دیداری و شنیداری صورت گرفته و تعداد شبکههای ماهوارهای و رادیویی افرایش چشمگیری را تجربه میکنند. تاثیرات شبکههای ماهوارهای را میتوان در غالب نوعی تهاجم فرهنگی به حساب آورد. تهاجمی که در آن کشتار یا ویرانی در ظاهر نیست اما کشته شدن و ویرانی اصلی زمانی صورت میگیرد که فرد به نوعی برنامههای شبکههای ماهوارهای را الگو سرمشقی برای زندگی خود قرار دهد. درست اتفاق همین جا میافتد. تماشای فیلمها و سریالهای شبکههای ماهوارهای به بهانه نبود جذابیت و تازگی در تولیدات داخلی. کشته شدن فقط گرفتن جان کسی نیست. کشته شدن در تهاجم جدید (فرهنگی) یعنی افزایش بیرویه تماشای شبکههای رنگارنگ ماهوارهای و در نتیجه گرفتن، دین، اندیشه، آزادی فکری و روحی، دروغ پراکنی و پر کردن انواع و اقسام برنامههای مبتذل و بیخاصیت در فکر و دهن مخاطب.
تجربه ثابت کرده که تماشای شبکههای ماهوارهای در طولانی مدت باعث آسیبهای فردی، روحی، روانی، خانوادگی، اجتماعی، دینی واعتقادی در تک تک افراد یک جامعه میشود. در گذشته و در زمانی که استفاده از دستگاه ویدئو هم ممنوع بود. خانوادههای ایرانی با هزار دردسر و بدبختی میتوانستند فیلم خارجی و هندی و شوهای تلویزیونی خوانندههای مطرح ایرانی و خارجی را مخفیانه ببینند. این مخفی کاری، شاید در عمل نوعی ماجراجویی و حادثه آفرینی برای لذت بیشتر برای دیدن فیلمهای سینمایی ایرانی و خارجی بود. اما در باطن باعث حرمت و احترام خانواده در بین تک تک اعضای خود میشد. فرد در برابر والدین و حتی دوستان نوعی شرم و حیا را داشت و به خود اجازه نمیداد که به همراه خانواده راحت و بدون حجب و حیا به تماشای فیلمهای هندی و نوع حرکات موزون آنها بنشیند. اما امروزه با افزایش رسانههای دیداری و شنیداری و دسترسی آسان به انواع فیلمهای و سریالهای تلویزیونی مخاطبان نوجوان و جوان در کمال ناباوری و با توجه نوع زندگی و ازبین رفتن بسیاری از حد و حدودها، حرمتها و حیاها در بین خانوادههای شده است. تاجایی که برخی از برنامههای کلیشهای و تکراری امروز باعث بیانگیزگی زنان و مردان در زندگی خصوصی آن شده است.
سریالها و فیلمهای خارجی با افزایش شبکههای ماهوارهای آرام آرام در طی یک دهه گذشته نفود به درون خانواههای ایرانی را آغاز کردند و امروز برکسی اهداف ضد فرهنگی و اجتماعی آنها برضد خانوادههای ایرانی برکسی پوشیده نیست. اهدافی که در پس آن میتوان به مهمترین آنها یعنی از بین بردن تعصب، افزایش فساد خانوادگی و اجتماعی، کاهش قبح روابط غیر اخلاقی، سست شدن بنیان خانواده، اختلاف بین همسران، طلاق، جدایی، ترویج هوس خواهی، تنوع طلبی، ابتذال، بیحجابی و بیحیایی در بین مردم و نسلهای مختلف اجتماعی و مخصوصا در زندگی زناشویی زنان و مردان اشاره کرد.
برهیچ کس پوشیده نیست که در زندگی زناشویی زن و مرد به طور قطع باید مایه آرامش همدیگر باشند، اما امروز به دلیل از بین رفتن بسیاری از حرمتها میان مزدان زنان در زندگی خصوصی خود برخی از زنان و مردان خود را برای بیرون از کانون خانواده بزک کرده و به دنبال دلخوشیهای خود در محیطی خارج از نهاد خانواده هستند. در واقع در اثر تماشای بیش از اندازه برخی از برنامههای شبکههای ماهوارهای حیا، حجب و کم رویی که در این خصوص وجود داشته از بین رفته و فرد خود را مجاب میداند که به راحتی بر همه چیز پشت پا زده و خود را در معرض انواع گناهها قرار دهد. در این گونه زندگیها و بر اثر رسیدن به نوعی بیخیالی در برابر عفیات جامعه برخی از زنان و مردان متأهل خود را ملزم به پایبندی به خانواده نمیدانند، در نتیجه تعهدات در حال رنگ باختن است. این درخالی است که همیشه در نهاد خانواده زنان و مردان مایه آرامش یکدیگر بودهاند اما در کمال تاسف امروز برخیها با تاثیر از برنامههای شبکههای ماهوارهای و الگو پذیرفتن از زندگی کارکترهای سریال و فیلمهای شبکههای ماهوارهای باعث شده که مثلا مرد محبتی را که باید صرف زن و فرزندان خود کند، به بیرون از نهاد خانواده برده و آن را در راه هوا و هوس خویش خرج کند و به همسر و فرزنداناش نگاه محبت آمیز نداشته باشد. درست در همین جا است که طلاق عاطفی شکل میگیرد و در نتیجه رفته رفته منجر به روپاشی و متلاشی کانون خانوادهها میشود.
مجموعههای تلویزیونی شبکههای ماهوارهای که امروز در طول یک سال هر شب روی آنتن میروند و بالای ۱۵۰ قسمت هستند علاوه بر تاثیرات منفی بر روی تک تک خانوادهها در وسعتی بیشتر برروی جامعه نیز تاثیرات منفی داشته و باعث بروز بسیاری از ناهنجاری میشوند. مسالهای که در جامعه خودمان به راحتی نمادآن را میتوان در خیابانها امروز مشاهد کرد. مجموعههای تلویزیونی ماهوارهای با عادی سازی روابط نامشروع و غیر اخلاقی میان مردان و زنان متاهل و همچنین مجرد مدام در حال تاکید بر این نکته هستند که زنان هرچقدر به لحاظ ظاهری خود را بزک کنند، میتوانند نظرمردان را جلب کنند. باید واقعیتها را بپذیریم که امروز در خیابانها شاهد نوعی رواج بدحجابی و حضور برخی از دختران وپسران با چهرههای مانکن گونه هستیم. چهرههایی که صرفا برای خودنمایی و جلب نظر بزک شدهاند و کارکردی اجتماعی یا فرهنگی نمیتواند داشته باشند و بیشتر میتواند تهدیدی برای نهاد خانواده و افزایش ناهنجارهای اجتماعی و اخلافقی در جامعه باشد.
یادداشت: علی یعقوبی