امسال شبکه های مختلف تلویزیون تلاش کردند که برای ماه محرم بتوانند مجموعه های تلویزیونی جدیدی را آماده پخش کنند که تا به امروز فقط اپیزودهای مجموعه مناسبتی «شاید برای شما هم اتفاق بیفتد» ساخته «محسن یوسفی» و«حسین فلاح » روی آنتن شبکه تهران رفته است و مجموعه تلویزیونی «یلدا» ساخته «حسن میرباقری» نیز این روزها در مراحل فنی و تصویربرداری قرار دارد و ازاین میان فقط مجموعه تلویزیونی«یک تیکه زمین» ساخته «مهدی کرم‌پور» در حال پخش از شبکه دوم سیما است. اما همان گونه که گفته شد«سفر سبز»، «معصومیت از دست رفته»،«روزهای اعتراض»،«جابربن حیان»،«پریدخت» ، «آخرین دعوت»، «طفلان مسلم»،«خون بهاء»،«تا رهایی» ،«فرات» و «سرگشته» آثاری بودند که به شکل مستقیم و یا غیر مستقیم داستان خود را در خصوص واقعه عاشورا و حماسه کربلا اختصاص دادند. تا جایی که ساخت برخی از این سریال ها در زمان خود با توجه به نگاه کارگردان و نوع پرداخت قصه دچار مشکلاتی ماند ممیزی شد . حتی برخی از آنها تا مرز تعطیلی و ساخته نشدن پیش رفتند به عنوان مثال حسن فتحی برای ساخت مجموعه تلویزیونی «شب دهم» و تعریف یک داستان عشقی ، سیاسی و مذهبی با تم عاشقانه واقعا با سیما برای تولید آن جنگید و چرا که معتقد بودند که ساخت این سریال با توجه به موضوع آن تبدیل به اثری سطحی و کلیشه ای در خصوص تعزیه ، ماه محرم ومسائل سیاسی آن زمان شود .
اما با توجه به اینکه حسن فتحی به کارگردان کاربلدی و با سوادی است ، با پخش اولین قسمت های این مجموعه تلویزیونی مخاطب زیادی به سمت دیدن این سریال گرایش پیدا کردند و تا جایی که قسمت به قسمت این سریال که روی آنتن می رفت بر تعداد مخاطبان این سریال افزوده می شد . تا جایی که همان سال مجموعه تلویزیونی «شب آفتابی» به کارگردانی «قاسم جعفری» هم با موضوع روزهای محرم روی آنتن رفت. اما همه نگاه ها به سمت شب دهم رفت و امروز سطح توقع مخاطبان نسبت به تماشای سریال های مناسبتی بالا رفت و امروز یکی از افتخارات صدا وسیما این است که بعد از یک دهه مدام این سریال را روی آنتن شبکه های مختلف خود می فرستد. البته ناگفته نماند که خیلی از عوامل باعپث موفقیت این سریال شدند که از جمله می توان به داستان جذاب، استفاده از بازیگران حرفه ای تئاتر ، سینما و تلویزیون ، موسیقی مناسب ، ترکیب بسیار دقیق روایت ها و داستانک های رمانتیک ، بیان عشق زمینی برای رسیدن به عشق آسمانی، روایت تعزیه به عنوان نمادی از ماه محرم در بستر زمانی دوره پهلوی که اجرای تعزیه ممنوع بود، کالبد شکافی یک سری داستان های قدیمی با عقده گشایی شخصیت های روایت سریال در محمده زمانی ۱۰ شب به عنوان نمادی از دهه اول محرم که باعث تاثیرگذاری بیشتر سریال می شد .
تا جایی که دقیقا قسمت آخر سریال یعنی شب دهم اجرای تعزیه و به اصلاح سکانس فینال مجموعه در ظهر عاشورا اتفاق می افتد که جملگی برای اولین بار در غالبی نو و متفاوت در تلویزیون به مخاطب نشان داده می شدند. به هرحال ساخت سریال هایی با موضوع محرم علاوه بر بودجه بالا نیاز اساسی به علم، آگاهی، شناخت، علاقه مندی و سواد کارگردان و فیلمنامه نویس یک اثر نیز دارد تا با احاطه بر کلیه مراحل ساخت یک اثر با موضوع عاشوار و حماسه کربلا در قالب داستانی امروزی یا تاریخی بتواند برای مخاطب ایجاد جذابیت کند و از طرفی کارگردانی و فیلمنامه نویسی که به عنصر تحقیق و پژوهش اهمیت ندهد نمی تواند برای مخاطب امروز که در مقابل انواع حملات اعتقادی ومذهبی قرار دارد اثری تاثیرگذار را بسازد. هر چند نمی توان از این نکته خیلی مهم هم غافل شد که کارگردان وتهیه کننده ای که پختگی نسبت به ساخت آثار مذهبی تجربه وپختگی لازم را نداشته باشند ؛ امکان دارد دست به ساخت سریال یا فیلمی بزنند که به نوعی با باورهای مذهبی مردم نسبت به ماه محرم وحماسه عاشورا خدشه ای وارد کند که خود این می تواند در نگرانی یک تهیه کننده برای سرمایه گذاری در این عرصه و همچنین بر ترس یک کارگردان از وارد شدن در چنین وادی و ساخت چنین آثاری بیافزاید.
بنابراین می توان به این نتیجه رسید که صدا وسیما در مرحله اول باید با فراهم کردن بودجه کافی برای ساخت مجموعه های تلویزیون و تله فیلم و همچنین اعتماد به یک سری فیلمنامه نویس و کارگردان جدید بتواند برای سال های آینده آثاری را با موضوع ماه محرم و حماسه کربلا بسازد. هر چند سال گذشته شاهد پخش مجموعه تلویزیونی «مختار نامه» بودیم که با هزینه بالایی ساخته شده بود و اثری تاریخی و فاخر به حساب می آمد .اما به نظر می رسد که با توجه به هزینه های میلیاردی که ساخت این گونه آثار نیاز دارد و چندین سال هم باید زمان برای ساخت آن صرف می شود. صدا وسیما می تواند در آثار معاصر با موضوع ماه محرم وعاشورای حسینی سرمایه گذاری کند که هم به صرفه باشد و هم اینکه مثلا مانند مختار نامه ۱۰ سال زمان برای ساخت آن صرف نشود. تجربه نیز در تلویزیون ما ثابت کرده که مخاطب به شدت تشنه دیدن آثار مذهبی است. پس تلویزیون باید دراین خصوص راهکارهای لازم را بیاندیشد تا هر سال بتواند اثری مناسب با این ایام را روانه آنتن خود کند و این نباشد که هر سال ما شاهد پخش تکراری یک سری فیلم و سریالی باشیم که در سال های گذشته ساخته شده و آنقد رنگ تکرار را به خود گرفته اند مه مخاطب امروز سکانس به سکانس این آثار را حفظ شده ودیگر انگیزه ای به دیدن این گونه آثار ندارد. چرا که مشتاق است مجموعه های تلویزیون جدید و همچنین تله فیلم های جدیدی را تماشا کند. یادمان نرود که احترام به شعور مخاطب یکی ازارکان های مهم جذب مخاطب در سینما وتلویزیون است. چیزی که این روزها در کمتر سریال یا فیلمی شاهد آن هستیم. شاید بسیاری از دست اندرکاران سیما و حتی سینما آن را قبول نداشته باشند اما به خاطر همین است که این روزها همه مدام دم از ریزش مخاطب در تلویزیون وسینما می زنند ومی گویند مردم استقبال نمی کنند.در حالی که مخاطب همیشه ثابت کرده که شیفته دیدن آثار جذاب و متفاوت است .نباید بسیاری از کوتالهی را به حساب او نوشت.
پایان
علی یعقوبی
