حماسه عاشورا و سیر حوادث کربلا یک قصه حماسی و تراژیک است که عناصر داستانی لازم برای طرح و تولید یک اثر نمایشی، سینمایی وتلویزیونی را دارد. شاید مناسب باشد که در اینجا به ذکر نکته مهمی اشاره کنیم که چه دلایل یا مضمونی بیش از همه باعث شده که در طول تاریخ سینمای کشورمان یک فیلم بتواند در اذهان مردم ماندگار و مورد توجه قرار گیرد. بی تردید به این نتیجه خواهیم رسید که وجود مفاهیمی چون : خیر و شر، ایثار، ظلم ستیزی، عدالت خواهی، حقیقت جویی، برادری و برابری، اتحاد و مبارزه، اخلاق گرایی و انسانیت، خانواده، دوستی، عشق، محبت، تعهد، رسالت اجتماعی، قهرمان پروری و ضد قهرمان نخواهی از جمله مواردی است که باعث شده که همواره هر فیلم تاریخی ، اجتماعی، تخیلی، وحشت و... را در نزد همگان ماندگار کرده و آن را در حافظه بلندمدت مخاطب و تاریخ ثبت و ضبط کرده است.
حال جای این سوال باقی است که به راستی چرا در طول ۳۴ سال گذشته سینمای ایران فقط باید سه فیلم («سفیر» ،«روز واقعه» و«روز رستاخیز») در مورد واقعه مهمی چون عاشورای حسینی ساخته باشد. همه اهالی سینما وحتی مردم عامه هم مشکلات ساخت فیلم های تاریخی با موضوع ائمه اطهار(ع) و پیامبران را می دانند اما این دلیلی براین نمی شود که سینمای ایران با بی تفاوتی از کنار واقعه جریان سازی چون عاشورا به سادگی عبور کند. هر چند مردم ما می دانند ساخت فیلمی در خصوص عاشورا نیاز تحقیق و پژوهش فراوان از سوی فیلمنامه نویس و کارگردان دارد و آنها باید فیلم خودرا کاملا بر اساس تاریخ و روایت جزء به جزء آن بر اساس آنچه از مورخان به جا مانده ، در عین امانتداری محض و مبتنی بر نگرش خود بیان کنند. همچنین یک فیلمنامه نویس سینما باید با بهره گیری از شخصیتها ، ویژگی های تاریخی ، معاصر و به صورت رفت و برگشت به دوران مختلف تاریخی ، توانایی این را داشته باشند که بتوانند به فیلم خود شکل وشمایلی کاملا امروزی بدهد تا مخاطب بتواند فیلم را به زبان امروزی درک کند.
یکی دیگر از موارد مهمی که نباید در سینمای دینی و مذهبی مورد فراموشی قرار نگیرد. توجه ویژه به بازسازی واقعه عاشورا به لحاظ دراماتیکی است. اینکه حماسه عاشورا و پیامدهای پیش و پس از آن ، ریشه در زندگی دینی و سنتی جامعه ایرانی دارد، باید فیلمی که ساخته می شود به گونه ای پرداخت شود که با اعتقادات و باورهای مردم بازی نشود. چون مردم به ائمه اطهار(ع) و پیامبران الهی به شدت تعصب و اعتقاد دارند و ساخت و پرداخت ضعیف وسطحی یک فیلم سینمایی مذهبی به دلیل اینکه سینمای ایران کمبود امکانات و فقر ساختار تکنیکی نسبت به سینمای هالیوود ، بالیوود و اروپا دارد ، نمی تواند توجیه مناسبی برای یک اثر ضعیف باشد. خیلی از صاحب نظران سینمای ایران معتقدند که نبود مطالعه و درک صحیح فیلمسازان سینمای مذهبی از چگونگی ساخت چنین فیلم هایی باعث شده که بسیاری از هنرمندان ترس بالایی از ورود به عرصه ساخت چنین فیلم هایی شده است. به همین دلیل سینمای ایران به غیر از سه فیلم نتوانسته آن چنان که باید و شاید به وقایع نگاری بزرگترین رخداد بشری عالم هستی (واقعه عاشورا) باشد. این در هرحالی است که داستان های مختلف روایت شده درکتابهای مذهبی که هر کدام با فراز و فرودهای دراماتیک همراه است می تواند جذاب ترین و تاثیرگذارترین قصه ها را از واقعه عاشورا برای مخاطب وطنی و جهانی به زبان سینما باز تعریف کند، بنابراین پرداختن به ابعاد ماندگاری واقعه عاشورا ، با آن همه ویژگی های ماندگار و بی نظیر در تاریخ بشر به زبان هنری مانند سینما می تواند باعث جاودانگی بیشتر تاریخ عاشورا شود واگر فیلم ساخته شده به لحاظ ساختار، فیلمنامه و حضور عوامل حرفه ای سینما بتواند اثری موفق باشد می تواند با عرضه شدن در سطح بین المللی به عنوان یک سفیر و نماینده مهمی از سینمای ایران به ماندگاری و ترویج دین اسلام و این واقعه عظیم کمک کند. به هرحال توقع مردم ایران از سینماگران و مدیران فرهنگی این است که راهکارهای لازم و برنامه ریزی موثری را برای تولیدات سینمایی در مورد واقعه عاشورا برای تولید فیلم های جذاب و ماندگار دراین عرصه به کارگیرند . تاثیرپذیری مخاطب و پرداخت مناسب یک فیلم سینمایی با استفاده از فراز و فرودهای قصه، شکست و پیروزی قهرمان وضد قهرمان، گفتارها و دیالوگ های قدرتمند و لوکیشن عظیمی چون کربلا و موقعیت های داستانی جذاب مولفه هایی هستند که می توانند باعث ماندگاری یک فیلم سینمایی شوند .
شاید ذکر این نکته خالی از لطف نباشد که اگر ما دست روی دست بگذاریم و دلخوش به چند فیلمی که دراین خصوص ساخته شده بمانیم در مقابل کشورهای دیگری که هیچ گونه اعتقادی به سینمای ایران و حتی دین اسلام ندارند تلاش می کنند فیلم های مختلفی برای همه نوع سلیقه مخاطبان جهانی بسازند و هر آنچه که می خواهند در آنها برای پیشبرد اهداف و مقاصد شوم خود برای انحراف افکار عمومی جهان بگویند. ازطرفی آنها با ساخته های سراسر دروغ و کذب خود و درجهت تخریب باورها و اعتقادت مردم و نیتی غیرفرهنگی و علمی ترفند های استعماری خود را با توجیهی درست به لحاظ بیان هنری و سینمایی به مردم جهان تحمیل کنند.اما اینکه درچنین شرایطی به دنبال مقصر باشیم ومدام همدیگررا نفی کنیم نمی تواند راه کاردرست موثر وتاثیرگذاری برای توجیه عدم ساخت نشدن چنین فیلم هایی باشد. به نظر می رسد به جای دعواهای جناحی و سیاسی باید به دنبال یک آسیب شناسی جدی و پیدا کردن راهکارهای موثر و مفیدی برای ساخت فیلم های تاریخی با موضوع تاریخ اسلام و زندگی ائمه اطهار(ع) پیدا کنیم که این امر جز با همدلی و دلسوزی همه مدیران در بخش های مختلف کشور و همراهی سینماگران و اندیشمندان حاصل نخواهد شد.
ازسویی ساخت چنین فیلم هایی نیاز به عظم ملی و حمایت ارگان های مختلف دولتی نیز دارد که هر کدام بسته به بودجه فرهنگی و علاقه مندی برای کمک به ساخت فیلم تاریخی و مذهبی می توانند در برچیده شدن هر چه سریع موانع و مشکلات مادی ساخت چنین فیلم هایی گام های موثری بردارند.
علی یعقوبی
