در یادداشت های دو شماره قبل به بحث قفسه بندی کتاب در فیس بوک و فضای نشر در این شبکه اجتماعی پرداخته شد؛ در این بخش به ادبیات و رفتارهای فیس بوکی در مقابل آن پرداخته می شود.
یکی از مهمترین حرکت‌هایی که پس از ورود هر عضو در فیس بوک از او انتظار می رود، توجه به بخش هایی از ادبیات است که پاره بندی‌های فیس بوکی از اشعار، داستان‌ها و عبارات مهم در ادبیات معاصر تلقی می شود؛ اعضای فیس بوک در این فضا پاره های ادبی را در صفحه خود درج می کنند و دیگران از رهگذر «خانه» قادرند تا به نوشته های افراد دسترسی داشته باشند و از آنها مطلع شوند.
برخی از مهمترین نوشته های ادبی، سروده ها، متن ها و داستان های خود افراد است که پس از درج در فیس بوک قابلیت اشتراک گذاری دارد و این امکان به گونه ایست که احتمال انتشار یک شعر یا داستان بدون رعایت حقوق معنوی مولف زیاد است، کما اینکه انتقاد بسیاری از شاعران و نویسندگان در این فضای مجازی، سوءاستفاده های ادبی از این دست آثار است.
ممکن است گفته شود این خاصیت همه شبکه های اجتماعی و فرهنگی در فضای مجازی است و احتمال سرقت آثار در این فضا وجود دارد؛ در پاسخ باید گفت هنگامیکه شبکه های اجتماعی برون مرزی به طرز هجمه واری در ایران گسترده شد نحوه استفاده از آنها و نیز نحوه خصوصی سازی اطلاعات شخصی در این سایت ها به مردم داخل آموزش داده نشده بود، از دیگر سو قانون شکنی در حوزه کپی رایت به دلیل عدم فرهنگ سازی در ایران موجبات سرقت های ادبی را در این فضا و سایر شبکه های اجتماعی فراهم می کرد؛ این دو عامل به انضمام جهت دهی های غیر فرهنگی یا به عبارتی ضد فرهنگ ملی سبب شد تا موجی از حضور افراطی ایرانیان در بزرگترین شبکه اجتماعی_فیس بوک_ اتفاق بیفتد و سوءاستفاده های غیر فرهنگی از داده های فرهنگی اعضا سرعت و کرات پیدا کند.
بسیاری از اعضای فیس بوک برای بیان دیدگاه های خود در حوزه ادبیات از مقالات و یا انعکاس اشعار شاعران یا نوشته های نویسندگانی استفاده می‌کنند که وصف الحال تفکرات خودشان است؛ برخی با درج بریده های کتاب های دکتر شریعتی، برخی با درج اشعار احمد شاملو، برخی با انتشار نوشته های هوشنگ گلشیری و دیگر افراد شاخص از جریان های مختلف فکری به ارائه نظرگاه ها و دیدگاه های خود می پردازند و نظرات، تاییدیه یا ردیه دیگران را دریافت می کنند؛ این موضوع امری طبیعی در یک شبکه اجتماعی محسوب می شود و گوناگونی سلایق و نظرات عضو تازه وارد و یا اعضای کهنه کار فیس بوک را به خود جلب می کند اما برخی اعضای عام فیس بوک، تهی مغزانه در این شبکه اجتماعی دور دور می زنند و از خود هیچ دیدگاهی ندارند و جذب تفکرات و دیدگاه های فکری فیس بوکی می شوند که اساسا بارانتقادی و اعتراضی ناشی از تفکرات برون مرزی را در خود حامله است.
به نظر می رسد مهمترین برنامه ریزی کلان در جهت دهی های فکری فیس بوک، در مورد این اشخاص صورت گرفته است چراکه آنها پس از مدتی به این شبکه اجتماعی اعتیاد می یابند و چنان در جریان های فکری آن حل می شوند که عضو ورزیده و پرورش یافته فیس بوک می شوند که هتاکی ها و تهی اندیشی هایشان در تمام رگه های حضورشان در این فضای مجازی پیداست.
در فیس بوک اصحاب قلم و اساتید دانشگاه نیز حضور دارند که نمی توان از خطوط فکری علمی و یا پژوهشی آنان به تسامح گذشت؛ این افراد فضای فیس بوک را نه به خاطر جاذبه های آن بلکه به خاطر دیدار های گروهی و یا انتشار اخبار کتاب ها، مجموعه ها و مقالاتشان انتخاب نموده اند که خود تلطیف‌گر این شبکه اجتماعی است.
اگرچه ادبیات فارسی در فیس بوک و ادبیات فارسی فیس بوکی دو مقوله جدا هستند لیکن دیدگاه های ادبی ادبا در این فضای مجازی با ادبیاتی که از جنس فرهیختگی است دوست داشتنی است درست برخلاف عده ای که از این دغدغه فارغ هستند.
مریم خاکیان
