به گزارش هنرنیوز، از پیرمرد می‌پرسم تاریخ میمند به چه دوره‌ای بازمی‌گردد در جواب می‌گوید به دوره قوم ثمود و باید هم این روستای میمند ۸ تا ۱۲ هزار ساله این چنین با افسانه‌ها و داستان‌ها و اسطوره‌ها گره بخورد. روستایی که منتظر است تا مردی از جنس خورشید روزگاری ایران زمین را دوباره به شکوه گذشته‌اش بازگرداند.
دکتر حسن عباسی – استاد دانشگاه- درباره علت ساخت خانه‌های میمند به صورت دستکند در دل کوه‌ها می‌گوید:« مردمانی که در ابتدا به اینجا آمدند به این نتیجه رسیدند بهتر است خانه‌هایشان در دل کوه باشد. این ایده از زندگی غارنشینی نشأت گرفته بود. در این منطقه مصالح سنگ به وفور یافت می‌شود اما با توجه به این که خاک و گل و سایر مصالح در دسترس نیست بنابراین اهالی به سیستم خانه‌های صخره‌ای روی آوردند. البته اگرچه شاید در سایر نقاط جهان نیز خانه‌های صخره‌ای وجود داشته باشد اما هیچ کدام به عنوان یک روستا یا شهر مورد استفاده قرار نگرفته است.»
به اعتقاد عباسی هرچند مقبره‌های دوره هخامنشی و مادها تمام در درون کوه است اما هیچکدام به صورت روستا یا سکونت‌گاه و یا پناهگاه خاصی نبوده است.
عباسی تاکید می‌کند:« به نظر می‌رسد طرح اولیه احداث بنا توسط انسان‌های معمولی نبوده بلکه یک کار کارشناسی و مهندسی شده در دوره آنها بوده است. انسان‌های متبحر و متخصص که با توجه به نوع خاک و سنگ این منطقه را انتخاب کردند و طرحی را که داشتند با مهارت در دل کوه به کار بردند.»
۳۸ کیلومتری شمال شرقی شهر بابک استان کرمان روستای میمند قرار دارد. خانه‌های میمند به صورت یکی در میان در چهار طبقه ایجاد شده بدون آنکه هیچ کدام به یکدیگر راه داشته باشد و یا مزاحم دیگری باشد.
غلامحسین پورمحراب کارشناس مرمت درباره ساختار خانه‌های میمند اظهار می‌کند:« خانه‌های میمند با کیچه (kiche)شکل می‌گیرد که همه کیچه‌ها یک شکل نیستند. ۴۰۶ کیچه وجود دارد. کیچه ( کوچه ) شامل خانه‌ای با چند اتاق نشیمن و پذیرایی و یک طویله است. اتاقهایی بعضاً با مساحت ۱۲ متر مربع و ارتفاع ۱.۵ الی ۲ متر. بیرون درب منزل یک سوراخ به نام کُت کنار درب وجود دارد که درون آن کلید چوبی بنام (کُلیدون) جای می‌گیرد. کلید را با دست در آن سوراخ فرو برده به زبانه پشت در دسترسی پیدا کرده و با چرخش کلید چوبی درب را باز می‌کنند.»
بیرون درب منزل مانند شهرهای دیگر در دو طرف سکوهایی برای نشستن وجود دارد که از جنس خود کمرگاه کوه است. دربها بیشتر چوبی با طرح های ساده و میخ‌های فلزی است که مثل یزد، اصفهان و کاشان تزین زیادی در آن به کار نرفته است.
در کوچه‌ها که قدم بزنی کوچه‌ای را می‌بینی که به دلایلی ساختش نیمه کاره مانده است. پور محراب دلایل معماری نیمه کاره ماندن را رسیدن به حریم خانه گشت سری عنوان می‌کند.
در دیواره کیچه‌ها و اتاقها تاقچه‌های خیلی کوچکی وجود دارد که استفاده‌های زیادی برای آن در نظر گرفته شده است. این تاقچه‌ها که با کندن دیواره‌ها بوجود آمده برای صندوقچه یا گنجه، رختخواب، چراغ روشنایی و گذاشتن وسایل به کار می‌رود.
پورمحراب توضیح می‌دهد که انبارهای کود حیوانات « کِل» نامیده می‌شود و اساساً هر فضایی که بتوان در آن چیزی جمع کرد و توسط دیواره‌های سنگی ایجاد شده به همین نام معروف است.
همچنین اجاق‌هایی که در دل دیواره‌های اتاقها کنده شده دیدون (didon) نام دارد که با هیزم کار می‌کند و برای پخت و پز و گرم کردن خانه‌ها به کار می‌رود. اجاق‌هایی در درون اتاقها، که با سوزاندن هیزم طی سالیان طولانی سقف و دیواره‌ها را سیاه کرده اما باعث دوام بیشتر خانه‌ها شده است. به گفته‌ی پورمحراب روشن نکردن آتش در برخی خانه‌ها منجر به ریزش خاک سقف می‌شود.
او همچنین از قسمت‌هایی از کیچه به نام «سر صُفه» یاد می‌کند که انتهای هر کیچه سقفی از جنس کمر کوه یا چوب وجود دارد. اتاق انتهای کیچه اتاق « بُنی» نام دارد. غالباً کوچه‌ها یک تاق بُنی داشتند و سمت چپ و راست آن اتاق های متعددی وجود دارد ابتدای کیچه اتاقها کوچکتر و معمولاً انباری هستند.
کف ۲۵۶۰ اتاق خانه‌ها نمد پهن است و روی آن گلیم و قالیچه پهن می‌کنند. این روستا به دلیل شکل فرهنگی، طبیعی و تاریخی خود هفتمین منطقه‌ای بود که جایزه ملینا مرکوری را از سوی یونسکو دریافت کرده است. جالب این که مردم آن هنوز گویش پهلوی ( ایران باستان) خود را حفظ کرده‌اند.
از نکات جالب این خانه‌ها که پور محراب به آن اشاره دارد حفره‌های کف برخی اتاق‌هاست که روی آن با چند تخته چوب پوشانده شده و سپس نمد و قالیچه روی آن قرار گرفته‌اند. در این چاله‌ها اشیا گرانقیمت نگهداری می‌شده و بدان « قایم ران » می‌گویند.
دکتر عباسی نیز درباره مردم میمند تصریح می‌کند:« مردم میمند مردمی با ذکاوت و سخت‌کوش هستند که در این منطقه به سختی زندگی می‌کردند و مردمانی قانع بودند. زندگی مردم میمند به سه بخش تقسیم می‌شود بخش عشایر که ۴ ماه اول سال را تشکیل می‌دهد و مردم در مناطق و بیابان‌های اطراف میمند پراکنده می‌شوند. ۴ ماه دوم در باغات زندگی می‌کنند و محصولات باغی را جمع آوری می‌کنند و ۴ ماه دیگر در روستای میمند و یا شهر بابک سکنی می‌گزینند.»
محمد خوش‌فکر – نماینده میراث فرهنگی – هم اظهار می‌کند:« مردم از روستای صخره‌ای میمند از سال ۶۴ به شهر مهاجرت کردند. با افزایش زرق و برق و امکاننات شهرها جوانان و به دنبال آنها سایر خانواده راهی شهرها شدند.»
او یکی از علت‌هایی را که روستا خالی شد تقسیم زمین رایگان در سطح شهرها می‌داند.
هرچند قرار بود در میمند هتل صخره‌ای ایجاد شود اما این روستا از مکانی برای اسکان گردشگران بی‌بهره است. پرونده این روستا از مدت‌ها قبل در لیست انتظار ثبت جهانی به سر می‌برد که قرار است امسال این پرونده راهی ثبت شود. در صورت جدی شدن این قضیه و ثبت جهانی، این روستا مورد حمایت یونسکو قرار می‌گیرد. هرچند همچنان مردم در این روستا زندگی می‌کنند و از این کار رضایت دارند اما استقرار مداوم آنها نیازمند حمایت است. ورود گردشگر و اقامت در یک مکان بومی ناشناخته علاوه بر ثبت لحظات به یاد ماندنی منحصر به فرد برای گردشگران سبب حفظ تمامی آداب و رسوم کهن میمندی‌ها خواهد شد. حفظ ساختار بومی و معماری این روستای کهن مسیر ثبت جهانی آن را آسان می‌سازد.
روستای میمند در استان کرمان بی‌شك یكی از باستانی‌ترین سكونتگاه‌های بشر در جهان است كه از دوازده هزار سال پیش تاكنون همچنان روح زندگی در آن جریان داد. از دور دست‌ها که چشم به روستا می‌دوزی هیچ خانه‌ای را نمی‌بینی گمان نمی‌کنی کسی در لابه لای صخره ها شعر زندگی را می‌سراید
