در حاشیه برگزاری اکسپو و حضور هنرمندان در حوزه های مختلف هنرهای تجسمی از نگاه هنرمندان به این رویداد هنری لزوم، نقاط قوت و نقاط ضعف آن پرداخته ایم. به همین سبب با جمشید مرادیان، مجسمه ساز به گفتگو نشسته ایم.

پیش از شکل گیری اکسپو در سال های گذشته، هنرهای تجسمی وضعیت مطلوبی از نظر فروش آثار داشت؟

به نظر من خرید آثار هنری باید از سوی نهادهای دولتی نیز مدیریت شود بدین معنا که آنها باید به شکلی مشخص و با برنامه ریزی و کارشناسان با اطلاع به سمت حمایت از اقتصاد هنر حرکت کنند. اکنون مشکلی ایجاد شده و آن این است که آثار اساتید به علت قیمت بالا خریداری می شود بایستی نقصی که در آن بروز کرده است به مرور ایام اصلاح شود. به طبع اگر یک هنرمند ۵۰ سال از عمر خود را صرف هنرورزی و خلق اثر هنری می کند. مخاطب و یا مدیران دولتی انتظار دارند این اثر با چه قیمتی به فروش برسد؟ در واقع اثری که هنرمند ۵۰ سال از عمر خود را صرف آن کرده با چه قیمتی برای فروش بگذارد. تمام آنها که ۵۰ سال در یک پروژه غیر هنری سرمایه گذاری کردند آن را چند می فروشند یک میلیون؟

این حاصل عمر هنرمند است. وقتی از یک هنرمند پرسیدند که این اثر را طی چه زمانی اجرا کرده ای گفت: ۵۰ سال و ۱۰ روز. چرا که آن اثر پس از ۵۰ سال تلاش به دست آمده است در واقع خریدار یک اثر هنری باید چه قیمتی برای عمر یک هنرمند و تجربه او پرداخت کند. به خاطر دارم یکبار خریداری برای خریدن اثر هنری من نزدم آمد. وقتی قیمت اثر را به او گفتم با تعجب گفت: قیمت چوب به کار رفته در آن چقدر است؟ مگه این اثر چقدر چوب برده؟ من در این مورد تنها می توانم یک سئوال بپرسم و آن این است که مگر ارزش مجسمه به چوب آن است! همه این عوامل کوچک و بزرگ علت این است که ما تمرین برخود درست با یک اثر هنری را نداریم و یا شاید کم داریم. اما می توان گفت تکرار اکسپو به شکل دولتی می تواند در این روند فرهنگ سازی کند.

به باور شما بودجه مصوبه دولت چه نقشی در رونق اقتصاد هنر داشته و دارد؟

هر نمایشگاه فروشی از طرف دولت می تواند نقش فرهنگ سازی داشته باشد. فرهنگ سازی در جهت فهم و شناخت اثر هنری. به باور من تنها کسانی خوب بازی می کنند که زیاد بازی می کنند. قوانین در حین بازی شناخته و آموخته می

شود. اما اکسپو به شکلی بسیار متفاوت از حالت کنونی.

به نظر شما وسعت ارائه آثار مناسب اکسپو هست یا خیر؟

به باور من اکسپو به این شکل به هیچ طریقی نماینده آثار هنرمندان یک شهر نیست چه رسد به یک کشور با این وسعت خلق هنری و با دین تعداد هنرمندان پر کار.
در واقع اکسپو باید یک نمایشگاه بزرگ باشد که نتوان در کمتر از یک هفته تمام آن را دید. باید زمان زیادی ببرد تا از یک مجموعه اثر دیدن کرد.

اقتصاد را در هنر تا چه حد موثر می دانید؟

در واقع ایران معاصر کشوری است؛ با آثار هنری متعدد. هنرمندان در حال حاضر بسیار پر کار هستند. جوانان که بسیار پر انرژی هستند نیز در بخشی گسترده به تولید هنری اقدام می کنند. اگر قرار است تداوم هنر را تضمین کنیم مگر غیر از این است که باید اقتصاد هنر را رونق ببخشیم.
هنرمند نیاز به درآمد دارد تا به شغل دیگری روی نیاورد. در واقع وقتی هنرمند نتواند هزینه های خود را از راه هنر تأمین کند نخواهد توانست هزینه خرید لوازم کاری و نیز نیازهای زندگی خود را تأمین کند در نتیجه هنر را به کاری می نهد و به دنبال شغل دیگری می رود. باید کمی جدی تر به اقتصاد هنر نگاه کرد.

پیش از این در اکسپو شرکت کردید؟

من تاکنون ۲ بار در اکسپو شرکت کردم اما هر دو بار به صورت اتفاقی از طریق روابط عمومی موزه هنرهای معاصر از این موضوع مطلع شدم. آن تماس هم از طرف من صورت گرفت. اما وقتی برای ارائه اثر مراجعه کردم به من گفتند که تو هنرمند منفردی و باید تنها از طریق گالری در این راستا اقدام کنی. ولی بعد با مدیر اجرایی صحبت کردم و در نهایت یکی از آثار من به این جشنواره راه یافت.

چه انتقادی بر برگزاری اکسپو دارید؟

از جزئیات اجرایی اکسپو اطلاع ندارم اما معتقدم اگر این اکسپو به شکل درستی انجام نشود؛ ضرر تاریخی می کنیم. باید به این فاجعه فکر کنیم. حال ممکن است که در این راستا ایراداتی هم وارد باشد اما باید به سمت بهبود اقتصاد هنر حرکت کنیم. اگر اکسپو برگزار می شود. رضایت حداکثر هنرمندان را شاهد باشیم و اگر می خواهیم تداوم اکسپو تضمین کنیم این رضایت لازم است.

فکر می کنید اقتصاد هنرمندان چقدر توسط گالری ها تأمین می شود؟ و چه سهم دلالان می شود؟

بخش زیادی از سهم فروش اثر هنری به دلالان می رسد و این در همه جای دنیا اتفاق می افتد. این گونه نیست که تصور کنیم ما دچار یک فاجعه عظیم شدیم. از زمان های گذشته و به خصوص در قرن ۱۹ و ۲۰ دلالان هنری بیشترین سود را می برند.

اما

” قیمت اثر هنری یک پیشکسوت قیمت تمام عمر تجربه اوست. “

مشکل این جاست که آنها آثار هنرمندان بزرگ را نمی خرند و به جای آن آثار هنرمندان جوانی را می خرند که به قول خودشان آینده دار باشد. این موضوع را می توان چگونه توجیه کرد؟

نه این طور نیست یعنی هر اثری اگر هنری باشد؛ ارزشمند است. بودلر معتقد است. اثر هنری حرکتی است در زمان باشد.
هیچ کار هنری کهنه نمی شود. هنر همیشه هنر است. تا زمانی که چیزی برای ارائه دارد هنوز معاصر است. حال خواه شعر حافظ باشد یا نیما. قیمت آثار اساتید بزرگ بسیار زیاد است. همان‌طور که چندی قبل تابلو آفتاب گردان های وانگوگ با قیمت ۷۲ میلیون پوند فروخته شد.
اما خارج از این موضوع که آثار بزرگان ارزشمند است به نظر من باید از جوانترها هم حمایت شود شاید از میان همین جوانان هنرمندان بزرگی برای نسل بعد تربیت شود.

مسئله این است که آثار بزرگان و اساتید فروش نمی رود. برای این موضوع چه توجیهی وجود دارد؟

اگر چنین است باید به وضع اقتصادی جامعه رجوع کنیم. حقیقت این است که وقتی صبح که از خواب بیدار می شوی نان هم گران شده باز هم تابلوی نقاشی می خری؟ در هر صورت این موضوعات به هم مرتبطند وقتی ضروریات زندگی با در آمد متوسط به پایین قابل تأمین نیست و اموراتشان نمی گذرد دیگر چه دلیلی برای خرید اثر هنری هست.

قیمت گذاری آثار اکسپو چگونه بود؟

قیمت آثار را ندیدم. اما فکر می کنم که هنرمندان خود قیمت آثارشان را انتخاب کردند. اما چند قیمتی که دیدم عادلانه بود.

حس نمی کنید نرخ ها بالاست؟

نه به نظرم منصفانه است.

آیا فضای اکسپو را مناسب می دانید؟

نه به نظر من باید در این فضا تجدید نظر شود. البته حتماً معضلاتی داشتند که اکسپو را این جا برگزار کردند. ولی باید مانند نمایشگاه کتاب فکری کلان صورت گیرد. باید اکسپو یک جریان ملی، یک جریان بزرگ تبدیل شود. اگر بخواهیم به صورت منطقه ای و محدود به اکسپو نگاه کنیم درخواهیم یافت که اکسپویی برگزار نشده. به عبارت دیگر چنین حرکتی به باور من اکسپو نیست هر اسم دیگری می توان بر آن گذاشت. نام هر اتفاق باید مصداق معنای آن باشد. اگر قرار است تعداد محدودی از آثار ارائه شوند و به شکلی معمولی با آن برخورد کنیم بهتر است نام اکسپو بر آن نگذاریم.

از کیفیت آثار راضی هستید در واقع آثار به شکلی هست که بتوان آنها را قابل ارائه در اکسپو دانست به نظر من سطح کیفی آثار چندان بالا نیست البته امیدوارم در آینده بهتر شود؟

البته به سلیقه هیأت انتخاب احترام می گذارم. فهم من سخن آخر نیست. اما به فهم من می شد انتخاب بهتری صورت گیرد.