دستگاه های دولتی حتی تا آخرین لحظات اکسپو از آثار هنری خرید نکردند. این موضوع شبهه هایی در مورد بودجه مصوبه ایجاد می کند. ازین رو با سیدعلیرضا حسینی مدیرعامل بنیاد رودکی و دبیر شورای سیاست گذاری اکسپو ۹۱ به گفتگو نشسته ایم.

با توجه به این که هنوز هیچ خرید قطعی توسط دستگاه ها صورت نگرفته است؛ یک سئوال مطرح است، علت عدم توجه دستگاه ها به اکسپو چیست؟ اهمیت این موضوع هنگامی روشن تر می شود که خاطر نشان کنیم علت برگزاری پیش از موعد اکسپو ۹۱ خرید دستگاه ها و مصادف شدن این زمان با پایان سال مالی بوده است. چنان که شما در اظهاراتتان گفته بودید؛ برنامه ریزی برای اکسپو، و مقدمات آن در مدت زمانی کمتر از آن چه لازم بود اتفاق افتاد تا اکسپو پیش از پایان سال مالی رخ دهد. بسیاری از هنرمندان هستند که از میان مجموع آثارشان تنها یک اثر فروش رفته است. با توجه به آن که قیمت کل آثار اکسپو تنها برابر با بخش اندکی از بودجه مصوبه دولت است؛ عدم فروش بسیاری از آثا نشان دهنده عدم اقبال دستگاه ها به خرید از اکسپو نیست؟

در مقایسه با اکسپوهای قبل فعالیت اکسپو ۹۱ خوب بود. مصوبه دولت و مجلس حرکت خوبی بود و فکر نمی کنم تاکنون آثار هنری به رقم میلیاردی در اکسپو به فروش رفته باشد!

تاکنون چقدر خرید صورت گرفته؟

حدود ۸۵۰ میلیون تومان. حدود ۸۰۰ میلیون تومان هم از آثار رزرو شده و این آمار بر طبق نامه هایی است که از سوی دستگاهها برای درخواست خرید به دست ما رسیده. به عنوان مثال برخی از دستگاه ها طی مکاتبات انجام شده رقم خود را اعلام کردند. مجموع درخواست خرید دستگاه هایی که از اکسپو بازدید کردند، مشاوره گرفتند و آثار را رزرو کردند؛ حدود ۸۰۰ میلیون تومان است. البته آن ها برای خرید درگیر بروکراسی اداری خود هستند.

با توجه به این موضوع چقدر احتمال می دهید که دستگاه ها از اکسپو خرید کنند؟ یا خوشبینانه نگاه کنیم و پیش بینی کنیم که همه آثار اکسپو مورد خرید دستگاه ها قرار گیرد؟

نکته هایی در مورد خرید دستگاه ها از اکسپو وجود دارد که لازم است آن ها را یادآوری کنم. یکی از علل تعلل دستگاه ها در خرید این است که سرعت سیستم دولتی بسیار پایین است، و دلیل دوم این است که چنین قانونی سابقه نداشته و مشکلات اجرایی آن طبیعی است.

همان طور که می دانید؛ پیش از این چنین قانونی وجود نداشت و در سال ۹۱ هم این قانون تصویب نشد. به اعتقاد من اگر قرار است حرکت مثبتی جهت بهبود وضعیت در هنرهای تجسمی صورت گیرد؛ باید این قانون هر ساله باشد.
نیازهای واقعی دستگاه ها نیز نکته مهمی است. برخی از دستگاه ها هنگام بازدید از اکسپو اذعان می کردند که جایی برای نصب این آثار ندارند. برخی از دستگاه ها هم نیازشان تندیس هایی بود که در ادارات خود نصب کنند.

با توجه به این بی نظمی گمان می رود که دستگاه ها نیاز های خود را در مجموعه آثار اکسپو ندیدند، پس اکسپو نیازمند برنامه ریزی و در نهایت نظم بیشتری در سیاست گذاری است. این موضوع چگونه محقق می شود؟

این امر می طلبد که دبیرخانه دائمی برای اکسپو در نظر گرفته شود. دبیرخانه باید نیازهای جامعه را بررسی کند. و پیگیری هایی جهت تصویب هرساله قانون صرف یک

دهم درصد بودجه عمرانی برای خرید آثار هنری انجام شود و این قانون هر سال به تصویب برسد. ضمانت اجرایی قانون مورد دقت قرار گیرد. این نکاتی است که برای اقتصاد هنر ضروری است و انجام آن نیازمند تلاشی مستمر است.
در بازدید ریاست جمهور از تالار وحدت به ایشان یادآور شدم که رقم یک دهم درصد از بودجه عمرانی ۱۷ میلیارد تومان است و این در حالی است که بسیاری از دستگاه ها برای خرید به اکسپو مراجعه نکردند. ممکن است در استان ها خرید کرده باشند یا خود به طور مستقیم از هنرمندی خرید کرده باشند. حداقل لازمه این مصوبه این است که در زمانی خاص مثلاً زمان تفریق بودجه هزینه های خود را به طور شفاف اعلام کنند. هر دستگاه به ارائه گزارش دقیقی از حزینه های خود موظف شود و دستگاه های نظارتی با دقت این مسأله را دنبال کنند.

پاسخ رئیس جمهور به این موضوع چه بود؟

گفتند از وزیر ارشاد بخواهید که سریعاً موضوع را مطرح کنند.

همانطور که گفتید دستگاه ها بیشتر نیاز به تندیس دارند. اما تعداد تندیس های راه یافته به اکسپو شاید تنها به تعداد انگشتان یک دست بود. علت این موضوع چیست؟ به عبارت دیگر علت عدم انطباق آثار اکسپو با نیاز مخاطبان و به خصوص دستگاه های دولتی چه بود؟ فکر نمی کنید فراخوان عمومی برای اکسپو با محوریت آثار منطبق بر نیاز ارگان ها نتیجه بخش تر از فراخوان آزاد به گالری داران بود؟ به نظر می رسد مجسمه سازان به دلیل نزدیکی معماری و مجسمه سازی باید حضور بهتر و پررنگ تری در اکسپو داشته باشند اما این اتفاق نیفتاد.

ما تابلوی نقاشی بسیار می دیدیم اما اکثر ادارات به یک تابلو نقاشی احساس نیاز نمی کنند. تندیس هایی که مدنظر آنها بود باید ساخته شود. در واقع باید ساخت این آثار را سفارش می دادند.
ما این پیشنهاد را ارائه کردیم که در صورت عدم ممانعت قانونی آماده قبول سفارش و تولید آثار هنری هستیم.
کما اینکه احتمال تمدید زمان اجرای این قانون تا ۳۱ شهریور وجود دارد. اگر این اتفاق رخ دهد؛ امکان قبول سفارش و خلق اثر هنری بر مبنای آن هست.
البته این موضوع قابل انکار نیست که اجرای درست قانون به تصویب دوباره و اجرای دائمی آن باز می گردد. سیستمی که بازار هدف را مدنظر قرار دهد؛ برای تولید اثر هنری سفارش بگیرد و این نیاز را به بخش خصوصی و گالری داران اعلام کند. باید در این امر ممارست صورت گیرد تا بتوان اقتصاد هنر را رونق داد.

در هر صورت همانطور که گفتید محورهای انطباق تندیس با نیاز دستگاه ها فراهم نشده است. فکر می کنید مشکل اساسی در این راه چیست؟

همانطور که گفتم مشکل ما بروکراسی اداری است. این شاید یکی از دلایل عمده عدم خرید دستگاه هاست.
به غیر از وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، استانداری مازندران، استانداری چهارمحال و بختیاری و بخش خصوصص در باقی موارد به نقدینگی نرسیدیم.

مجموعاً اکسپو راضی کننده بود؟ سال بعد اگر باز هم در شورای سیاست گذاری مشارکت داشته باشید باز هم نمایشگاه را در تالار وحدت برگزار می کنید؟ غالب هنرمندان شرکت کننده در اکسپو ۹۱ بر این نکته اتفاق نظر داشتند که اکسپو در مکان مناسبی برگزار نشده است.


قطعاً اگه قرار باشد برای اکسپو برنامه ریزی شود، باید تیم کارشناسی با توجه به نظرات و تجربیات مختلف تصمیم جدیدی بگیرند. تأکید می کنم که شروع برنامه ریزی برای اکسپو در اولین فرصت اتفاق بیافتد. چراکه وقتی زمان برگزاری با شروع برنامه ریزی فاصله زمانی کمی داشته باشد ؛ شرایط ایده‌آل مهیا نمی شود.
به عبارتی مکان های ایده آل برای اکسپو فراهم شود. زمان و فضای مورد نیاز اکسپو فراهم شود و نکات اجرایی با دقت صورت گیرد.
در نهایت معتقدم؛ باید تصمیم های بهتری برای اجرای اکسپو گرفت، بازار هدف تعین کرد. اکنون تجربیاتی داریم که برای اکسپوی بعدی موثر خواهد بود.