مریم اطیابی- به گزارش هنرنیوز، روز گذشته( ۵مرداد) در تماس تلفنی عاطفه رشنویی از پایگاه میراث فرهنگی و گردشگری شوش با خبرنگار هنرنیوز، این مقام مسوول میراث فرهنگی خوزستان توضیحاتی را در مورد وضعیت این پایگاه و کارگاه مرمتی آن بویژه سرستون کاخ آپادانا ارائه کرد.

معاون میراث فرهنگی خوزستان که در پی انتشار خبر «آسیب جدی سرستون سنگی کاخ آپادانای شوش+ عکس» در هنرنیوز، به همراه دو کارشناس از مرکز استان راهی شوش شده بود تا از نزدیک محوطه ثبت جهانی شوش را بازدید کند، به خبرنگار هنرنیوز گفت: نخست آن که من نمی‌دانم کسی که اطلاعات را به رسانه ارائه کرده است، کارشناس بوده یا خیر چون کارشناسان مرمت و آزمایشگاه پایگاه در گزارشی به من توضیح دادند که چسب مورد استفاده (آرالدیت) چسبی است که تحمل درجه حرارت سقف ۶۰ درجه را دارد؛ از آنجایی که درجه حرارت منطقه حتی در گرم‌ترین ماه‌های سال به اين اندازه نمی‌رسد، لذا به‌هیچ وجه چسب استفاده شده ذوب نمی‌شود و چسبندگی خود را از دست نمی‌دهد. و در همه دنیا هم برای وصالی قطعات سنگی از این نوع چسب بهره برده و در کنار آن از مومی استفاده می‌شود که این چسب را نگه دارد.

شُبهه مرمت غیر اصولی

وی با اشاره به این که کارگاه وصالی شوش کارگاه فعالی است که کار آن همچنان ادامه دارد و دارای مصوبه شورای فنی است، افزود: هنوز مرمت سرستون سنگی کاخ آپادانا به اتمام نرسیده که آن را به عنوان یک عنصر خبرساز و اهمال‌کاری در مرمت معرفی کنیم. وقتی امروز مواد مرمت به کار می‌رود، باید تا فردا و گاهی چند روز صبر کرد. از آنجا که محوطه باستانی شوش بازدید کننده بسیار دارد و نمی‌توان آن را محدود کرد و اجازه بازدید نداد بنابراین ممکن است مانند عکس ارسالی، در حالی که مرمت به اتمام نرسیده این شبهه بوجود آید که این کار به شیوه غیر اصولی انجام شده است و عکسی جهت رسانه‌ای شدن ارسال شود.

تأیید شورای فنی

رشنویی تأکید کرد: مرمت این سرستون و سایر مرمت‌های پایگاه طبق اصول و با تأیید و بررسی شورای فنی پایگاه و شورای فنی استان انجام می‌شود. نباید این تصور پیش آید که لکه باقی مانده روی صورت این سرستون به معنای اتمام کار است، این کارگاه همچنان پویا است و مرمت ادامه دارد تا به حیات این سرستون کمک کند.

یک پرسش اساسی

به گزارش هنرنیوز، در هشتم اردیبهشت ۹۴ و دو ماه مانده به ثبت جهانی محوطه باستانی شوش، «از طرف» افشین حیدری- مدیر کل میراث فرهنگی خوزستان- در نامه ای به شماره ۱۱۸۲۷/۱۲۹/۹۳۲ به حسین ارسطوزاده- مدیر پایگاه میراث فرهنگی و گردشگری شوش- آمده است:« با توجه به این که مقرر شده کلیه اقدامات و برنامه‌های مورد نظر آن پایگاه قبل از انجام مستندنگاری در شورای فنی یا کمیته کارشناسی معاونت میراث فرهنگی بررسی و تأیید شود. متاًسفانه تاکنون کلیه شرح خدمات‌ها بدون هماهنگی و طرح مصوب ارسال شده، لذا خواهشمند است کلیه طرح‌ها پیش از اجرا به تاًیید شورای فنی برسد.» حال خبرنگار هنرنیوز این پرسش را مطرح کرد که با وجود ارسال چنین نامه‌ای چگونه معاونت میراث فرهنگی خوزستان مدعی است که اقدامات مرمتی این پایگاه به تأیید شورای فنی رسیده است آن هم در حالی که تاریخ فاکتور صورتحساب خرید خدمات ارائه شده به سرستون سنگی کله گاو محوطه میراث جهانی شوش مربوط به تاریخ ۷ اسفند ۹۳ است و حداقل دو ماه با دستور مدیر کل میراث فرهنگی خوزستان و تأکید او بر این که کلیه طرح‌های این پایگاه پیش از اجرا باید به تاًیید شورای فنی برسد، فاصله دارد؟!

از سویی پیش از انتشار گزارش ، خبرنگار هنرنیوز عکس‌های ارسالی را به کارشناسان مختلفی در سطوح گوناگون نشان داده بود و تمام این افراد براساس آنچه در عکس‌ها مشهود بود، اذعان کرده بودند که این مرمت غیر اصولی است.

بزودی گزارش پاکسازی ارائه می‌شود

معاون میراث فرهنگی خوزستان در پاسخ به این پرسش‌ها توضیح داد: نخست آن که درحال حاضر یک گروه متخصص در تلاشند که این لکه‌ها از روی سرستون برداشته شود و بزودی گزارش آن به همراه عکس جهت تنویر افکار عمومی و راحتی خیال دوستداران میراث فرهنگی منتشر خواهد شد. اما باز هم تأکید می‌کنم کارگاه مرمت شوش یک کارگاه فعال است و هنوز مرمت این سرستون به پایان نرسیده است. پروژه ساماندهی سنگ‌های شوش یک پروژه بزرگ است و تنها مختص به این سرستون نبوده است. پاکسازی این سنگ هم در دستور کار این پایگاه بودهاست. از طرفی به صورت روزانه اینها پایش می‌شوند و پایگاه موظف است در مورد روند مرمت و سایر امور این کار را انجام دهد. موم هم به این دلیل در اطراف قطعات دیده می‌شود که می‌خواستند قطعات مذکور وصالی شود.

حلال پیدا شد!

او ادامه داد: عکس‌هایی که منتشر شده این را به ببیننده القا می‌کند که گویا تمام قطعات سر این گاو وصالی شده و به هم چسبیده و چون چسب نامرغوب بوده، این قطعات از هم متلاشی شده و این گونه در اطراف پراکنده شده است. در صورتی که تنها چیزی که مشهود است لکه‌‌ای است که روی پوزه گاو دیده می‌شود. به هر حال هم شوش آزمایشگاه مجهزی دارد و هم در شهرهای اطراف آن با توجه به وجود آثار تاریخی چنین آزمایشگاه‌ها و متخصصانی وجود دارد که سالها مشغول انجام چنین کارهایی هستند.

وی تشریح کرد: هم اکنون این لکه در آزمایشگاه‌ها بررسی و مشخص شده که موم است و حلال آن هم پیدا شده است و مقرر شد در این پروسه حفاظت و مرمت با آن حلال این لکه از بین برود و سرستون به حالت اولیه خود باز گردد که امیدوارم با این کار حساسیت افکار عمومی هم برطرف شود.

تفاوت سال مالی و شمسی

معاون میراث فرهنگی خوزستان همچنین در مورد بررسی طرح‌ها و تأیید آن در شورای فنی استان اظهار کرد: ما یک سال ۹۳ مالی و یک سال مالی ۹۴ داریم. یادمان باشد سال مالی با سال شمسی متفاوت است و ما در سال مالی ۹۳ بودیم و اتفاقات آن را پیگیری می‌کردیم اما مکاتبات ما برای درخواست آمدن طرح‌ها و برنامه‌ها به شورای فنی برای پیشنهادات سال ۹۴ است. ما پنج پایگاه در استان داریم و بنده در ابتدای سال ۹۴ به مدیر تمام این پایگاه‌ها نامه نوشتم و درخواست کردم برنامه پیشنهادیشان را ارائه کنید. باز هم نامه نوشتم که شرح خدماتتان را نیز ارائه کنید. فرضاً اگر ۱۰۰ میلیون تومان برای شوش نیاز دارید در قالب چه شرح خدماتی است؟

وی اضافه کرد: پیش از آن که شرح خدمات به ما ارائه شود و بخواهیم قرارداد ببندیم ، وظیفه داریم شورای فنی برگزار کنیم. باید افزون بر شرح خدمات، طرح نیز ارائه شود. این مختص پایگاه شوش نیست و برای تمامی پایگاه‌ها ارسال شده است. اما جالب است که تنها نامه پایگاه شوش را به دست اهالی رسانه رسانده‌اند؟!

شبهات تاریخ یک نامه

به گزارش هنرنیوز، در ابتدای نامه ارسالی به مدیر پایگاه شوش آمده است:« پیرو نامه شماره ۶۰۱۴/۱۲۹/۹۳۲ مورخ ۱۰/۸/۹۳ ضروری است نسبت به ارائه گزارش آخرین وضعیت آن پایگاه حداکثر تا تاریخ ۱۳/۲/۹۴ اقدام نمائید.» خبرنگار هنرنیوز این پرسش را مطرح کرد که آیا این مطلب به این معنی نیست که پیش از این، در آبان‌ماه ۹۳ نیز چنین درخواستی مطرح شده است و پایگاه گزارشی ارائه نکرده است و یا طرح‌های خود را در شورای فنی به تصویب نرسانده است؟

رشنویی نیز پاسخ داد: گزارش و شرح خدمات متفاوت است. من ۱۰ آبان ۹۳خواستم که گزارش کارگاهی ارائه شود. اما اردیبهشت ۹۴ در نامه دیگری خواستم که گزارش کارگاهی و طرح‌های شورای فنی را ارسال کنند. این نامه‌ها در رفت و برگشتند. ما این نامه‌ها را ماهانه برای مدیران همه پایگاه‌ها و ادارت تابعه می‌فرستیم که اگر برنامه و طرحی دارید به شورای فنی ارائه کنید تا با یک خرد جمعی به نتیجه برسد. این روند بوده و ادامه خواهد داشت و هیچ ارتباطی هم بین این قضیه و سرستون کاخ آپادانا وجود ندارد.

۱۰ روز آینده
وی بار دیگر تأکید کرد: برای برطرف شدن نگرانی‌ها ما ظرف ۱۰ روز آینده یک گزارش کامل به همراه عکس از پاکسازی سرستون ارائه خواهیم کرد.

پژوهشکده و پاکسازی سنگ‌نگاره‌های ایذه

او در پاسخ به این پرسش که آیا افزون بر شورای فنی استان، بالاخره در دولت یازدهم شورای فنی مرکزی در سازمان میراث فرهنگی تشکیل شده است، گفت: این شورا هنوز تشکیل نشده است اما استان در بعضی از طرح‌ها مانند پاکسازی سنگ نگاره‌های ایذه که به زودی اجرا خواهد شد و بازتاب رسانه‌ای خواهد داشت، مستقیماً با پژوهشکده حفاظت و مرمت آثار پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری وارد گفت و گو می‌شود تا دونفر متخصص مورد اعتماد سنگ ایلام از سوی این پژوهشکده جهت اجرای طرح به استان معرفی شود و آغاز به کار کنیم. در استان‌های دیگر هم احتمالاً چنین مشورت‌ها و همکاری‌هایی انجام می‌شود.

اعتبار یک میلیاردی شوش

معاون میراث فرهنگی خوزستان درباره هزینه‌های مرمتی محوطه تاریخی شوش گفت: من در حال حاضر نمی‌توانم آمار دقیقی بدهم. شوش به دلیل آن که در وضعیت خاصی برای ثبت جهانی به سر می‌برد، اعتبارات مناسبی داشت ( نه به اندازه مکفی). شوش یک دریا است که هرچه اعتبار به آن بدهند، باز هم کم است اما در همه زمینه‌ها نجات‌بخشی، خوانا‌سازی، حفاظت و مرمت مستمر، نجات بخشی و سامان دهی بقایای سنگی سرستون‌ها و بناها و... همچنین تجهیزات و وسایل آزمایشگاهی و حقوق کارکنان و... این اعتبار تأمین شده تا شوش را به یک مرحله‌ای برساند که به لحاظ استاندارد به سطح جهانی برسد.

وی اعتبار کلی ارائه شده در سال ۹۳ به شوش را حدود ۱ میلیارد تومان عنوان کرد و افزود: بودجه ۹۴ آن هنوز به ما ابلاغ نشده است.

متخصصان پژوهشکده به شوش هم می‌آیند

او درباره سرستون کاخ آپادانا به این موضوع اشاره کرد که این عکس را وقتی به افراد عامی نشان دادیم، آنها نیز چنین تصوری داشتند که به دلیل مرمت غیر اصولی سنگ متلاشی شده است، اما حقیقتاً این سنگ در مرحله مرمت است که خبرنگار هنرنیوز نیز گفت: من هم وقتی این عکس‌ها را به متخصصان مختلف نشان دادم همین گمان را داشتند که رشنویی بار دیگر تأکید کرد :« ای کاش همه از نزدیک شوش را می‌دیدند، قطعاٌ چنین نیست این کله گاو سنگی وصالی شده نیست، این یک سری قطعات سنگی است که جمع شدند و فقط در دو تا از تَرَک های آن موم گذاشتند تا با چسب مورد استفاده، آن را از متلاشی شدن نجات دهند، لکه مذکور نیز بزودی و در ادامه پروسه مرمت پاکسازی خواهد شد. اما ما برای اطمینان خاطر بیشتر متخصصان مرمتی که از پژوهشکده راهی ایذه خواهند شد را به محوطه شوش هم خواهیم آورد تا از نزدیک این محوطه و سرستون را ببینند.»

از آتش سوزی کاخ آپادانا چه خبر؟

از سویی پیش از این هنرنیوز در تاریخ ۲۴ تیرماه ، گزارشی درباره آتش‌سوزی بخش غربی کاخ آپادانا که گفته می‌شود بر روی ترانشه‌های میرعابدین کابلی – باستان‌شناس پیشکسوت- رخ داده است، منتشر ساخت که روابط عمومی پایگاه به فاصله کمتر از یک روز جوابیه‌ای را مبنی بر عدم آسیب‌دیدگی این بخش منتشر کرد و در آن متن مدعی شد که طی بررسی به عمل آمده توسط کارشناسان هیچگونه آسیب احتمالی به لایه های موجود وارد نشده است. این در حالی بود که برخی از گستردگی آتش و حضور خودروهای آتش نشانی خبر می‌دادند و شاکر بودند که به کارگران محوطه آسیبی وارد نشده است و با توجه به این اخبار این پرسش در اذهان ایجاد شد که چگونه پایگاه در چنین فاصله زمانی کمی توانسته از آسیب ندیدن لایه‌های باستانی مطمئن شود؟!

رشنویی در این باره نیز توضیح داد: شوش یک محوطه بسیار بزرگ و پوشیده خار و علف است. باد نیز در این منطقه زیاد می‌وزد. گرمای هوای شوش هم در تابستان به قدری زیاد است که اصطلاحاً آدم آتش می‌گیرد.آتش سوزی‌های محدود در چنین محوطه‌هایی نه تنها در شوش که در سایر نقاط کشور هم رخ می‌دهد اما نه در آن حد که لهیب آتش یک ساعت ادامه داشته باشد و وسعت زیادی را در بر بگیرد. هر روز همکاران در محوطه مشغول کندن خارها هستند که چنین اتفاقاتی رخ ندهد حتی در همین گرما! آن بخش را هم من امروز بازدید کردم ، پاکسازی شده بود و خوشبختانه مشکلی نبود.

وی ادامه داد: وجود خودروهای آتش نشانی هم چیز عجیبی نیست. چون این‌جا پر از کاهگل است و به شدت قابلیت مشتعل شدن دارد برای همین حضور آتش‌نشانی ضریب اطمینان مهار آتش را افزایش می‌دهد اما خوشبختانه این محوطه در حال حاضر در شرایط خوبی به سر می‌برد و آسیبی هم به محوطه وارد نشده است.