بیانیه جامعه باستان‌شناسی ایران ضعف‌های درباره برنامه ششم توسعه
جامعه باستان‌شناسی ایران در خصوص ضعف بند‌هایی از برنامه ششم توسعه کشور در حوزه میراث فرهنگی بیانیه ای منتشر کرد.
تاريخ : پنجشنبه ۱۰ دی ۱۳۹۴ ساعت ۱۰:۰۰
به گزارش هنرنیوز؛ انتشار پیش نویس برنامه ششم توسعه از سوی سازمان سازمان مدیریت و برنامه ریزی به دولت واکنش های زیادی در حوزه صنایع دستی و میراث فرهنگی به دنبال داشت. در این راستا جامعه باستان‌شناسی ایران در خصوص ضعف بند‌هایی از برنامه ششم توسعه کشور در حوزه میراث فرهنگی بیانیه ای صادر کرد که متن آن به شرح زیر است:
جامعه باستان‌شناسی ایران، به عنوان نهادی حرفه‌ای و مدنی که در زمینه باستان‌شناسی ایران فعالیت می‌کند، خود و دولت را وارث میراثی از گذشته‌های دور و نزدیک می‌داند که وضعیت کنونی جامعه ایران به طور مستقیم تحت تاثیر آن قرار دارد.
هر چند که در دولت گذشته، ساختار سازمانی و حاکمیتی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، تحت تأثیر تصمیمات سیاسی و غیر کار‌شناسی قرار گرفت، ولی امید جامعه باستان‌شناسی کشور به تدبیر دولت کنونی بود. در دولت پیشین کارکنان مجرب این سازمان، که از سرمایه‌های انسانی کشور محسوب می‌شوند؛ در کنار متخصصان سایر رشته‌های مختلف که به طور تخصصی در زمینه باستان‌شناسی و سایر حوزه-های مرتبط با میراث فرهنگی فعالیت می‌کردند؛ دلسرد و بعضاً بی‌کار و دورکار شدند. این ضربات چنان مهلک بودکه سازمان میراث فرهنگی هنوز وارث اثرات مخرب آن است. در این وضعیت انتظار می‌رفت که دولت محترم در برنامه ششم توسعه، در صدد التیام برآمده و ضمن جبران مافات، با بررسی علل وقوع چنین اتفاقات فاجعه‌باری با تصویب قوانین جدید و بازدارنده، تضمین کننده حفظ میراث گرانبهای این سرزمین کهن باشد و جلوی هرگونه خطای احتمالی در دولت‌ها را بگیرد. اکنون همه مسؤلان ذی ربط در قانون و اجرا، گویا فراموش کرده‌اند سازمان میراث فرهنگی را در حالتی تحویل گرفته‌اند که از جنگی طاقت‌فرسا بیرون آمده و تنها بر ویرانه‌هایی که در بازار سود و سودا و نبرد سیاسی نصیبش شده، نظاره‌گر است.
اخبار رسیده در مورد برنامه ششم توسعه کشور؛ به ویژه تبصره ۳۶آنکه مربوط به واگذاری بهره برداری از بناهای تاریخی در شهرهای دارای جمعیت بیش از یک صد هزار نفر به شهرداری‌هاست، برای عموم جامعه باستان‌شناسی کشور نگران کننده است. این در حالی است که با نگاهی به کارنامه شهرداری‌ها، در می‌یابیم این سازمان، سهم غیر قابل انکاری در تخریب بافت‌های تاریخی در شهرهایی مانند شیراز، مشهد، اصفهان، تهران، کاشان، کرمان، اهواز، رشت، تبریز، قم، قزوین، زنجان، کرمانشاه و غیرهداشته است. در تدوین برنامه ششم توسعه کشور، اگر چه بررسی و کار‌شناسی زمینه‌های دیگر حتماً در آن لحاظ شده است، اما در زمینه تخصصی و حرفه‌ای مرتبط با میراث فرهنگی، نشانه‌های غیر کار‌شناسی فراوانی در این برنامه دیده می‌شود. از منظری تخصصی برنامه پنج ساله ششم برای بخش میراث فرهنگی به طور عام، و باستان‌شناسی ایران به طور خاص «امید بخش» نیست! به عنوان مثال: با حذف بند ۳ ماده ۱۱۵ قانون محاسبات عمومی کشور؛ که تأکیدی بر ممنوعیت فروش آثار و بناهای تاریخی وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی داشت، اکنون بستر مناسب برای خرید و فروش بناهای تاریخی فراهم خواهد شد و بنابراین سازمان میراث فرهنگی مجبور خواهد بود از وظیفه اصلی خود؛ یعنی حفظ، نگهداری، مرمت، بهره‌برداری و مدیریت این اماکن دور شده و صرفاً در مقام یک ناظر با قدرت محدود تبدیل شود. همچنین برون سپاری بخش‌هایی از فعالیت‌های سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، برای مثال: واگذاری مدیریت موزه‌ها و محوطه‌های باستانی به بخش خصوصی؛ زمینه‌های نگرانی، برای نگاه صرف بهره برداری اقتصادی از آثار فرهنگی تاریخی را فراهم می‌کند.
اکنون که برنامه یاد شده در حال بررسی در هیئت دولت است، انتظار می‌رود دولت محترم موضوع را مدیریت نموده و با تدبیر، امید را به میراث فرهنگی و باستان‌شناسی بازگرداند. «جامعه باستان‌شناسی ایران» خواهان تقویت جایگاه سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری؛ به عنوان سازمان متولی حفظ و حراست از مواریث تاریخی و فرهنگی ایران است.
از یاد نمی‌توان بُرد که بخش‌های مهمی از ایران تا به امروز مورد پژوهش‌های پایه قرار نگرفته و اطلاعات اساسی در مورد کم و کیف آثار فرهنگی – تاریخی و باستانی در آن وجود ندارد. با این وجود در این برنامه نیز برای پوشش این فقدان، پیش بینی لازم صورت نگرفته است.
«جامعه باستان‌شناسی ایران» آگاه است که در جهان نمونه‌های موفقی از نقش شهرداری‌ها در حفظ آثار تاریخی و فرهنگی وجود دارد. با این وجود از آنجا که ظرفیت کار‌شناسی و دانش شهرداری‌ها در ایران در زمینه حفظ آثار تاریخی ناچیز است و با نگاهی به کارنامه بیشتر آن‌ها نیز نمونه‌های فراوانی از آسیب به بافت‌ها و مراکز تاریخی وجود دارد؛ بر اساس بررسی‌های تخصصی «جامعه باستان‌شناسی ایران» برنامه ششم می‌بایست همچنان بر نقش سازمان میراث فرهنگی ایران به عنوان نهاد اصلی متولی نگهداری و حفاظت از آثار تاریخی تاکید کند. اما از سوی دیگر نیز شهرداری‌ها را به سرمایه‌گذاری بیشتر و همکاری نزدیک‌تر با سازمان میراث فرهنگی برای حفظ و بهره‌برداری از اماکن و بافت‌های تاریخی در ایران ترغیب نماید. به عبارت دیگر آنچه در برنامه ششم توسعه پیش بینی شده، نیازمند فرهنگ سازی در ساختار حاکمیتی و سیاسی ایران است.
«جامعه باستان‌شناسی ایران» همچنین پیشنهاد می‌کند به منظور جلوگیری از تخریب و آسیب وارد شدن به آثار تاریخی و فرهنگی، شامل: بنا‌ها و بافت‌های تاریخی و محوطه‌های کاوش شده یا کاوش نشده و نیز آثار باستانی شناسایی نشده، تمام دستگاه‌های اجرایی و بخش خصوصی و تعاونی، پیش از آغاز طرح‌های عمرانی و توسعه از قبیل: نوسازی بافت‌های فرسوده، سدسازی، راه سازی، احداث مجتمع‌های صنعتی و غیره، مکلف به انجام ارزیابی‌های میراث فرهنگی با حضور باستان‌شناسان و کار‌شناسان میراث فرهنگی باشندو همانند محیط زیست (تبصره ۱۱ برنامه ششم توسعه کشور) ملزم شوند تا مجوزهای لازم را از سازمان میراث فرهنگی اخذ نمایند.
مجموعه «جامعه باستان‌شناسی ایران» به صورت داوطلبانه، با تمام توان و در مقیاس کار‌شناسی، در سطح ملی و بین‌المللی آماده ارائه مشاوره‌های تخصصی و کار‌شناسی به دولت محترم تدبیر و امید است.
جامعه باستان‌شناسی ایران
