این آمار نشان دهنده تمایل حضور این ناشران در نمایشگاه کتاب است؛ اما چرا با وجود آنکه این همه انتقاد از مجموعه نمایشگاه چه در بخش فرهنگی و چه در بخش اجرایی وجود دارد ناشران همه تلاششان را می کنند تا در نمایشگاه کتاب حاضر شوند؟! 

این پرسشی است که فی نفسه به احوال نشر و اوضاع آن در شرایط مختلف پاسخ می دهد؛ بسیاری از ناشران بر اساس شرایط اقتصادی موجود تنها زمان جبران خلاءهای مادی و هزینه هایشان را در این نمایشگاه می دانند و همه تلاش خود را می کنند تا به هر صورت ممکن خود را با شرایط قانونی نمایشگاه تطبیق دهند و در نمایشگاه حاضر شوند. 

برای این دست از ناشران فرقی نمی کند که شرایط نمایشگاه کتاب با چه دشواری هایی و نابهنجاری هایی همراه باشد بلکه حضور و از همه مهمتر فروش در نمایشگاه مهم است همچون ناشران آموزشی و دانشگاهی که مهمترین بحث حضورشان در نمایشگاه فروش محصولاتشان است گرچه شاید آنها نیز متقاضی شرایط بهتری در نمایشگاه باشند اما این مهم

در آن حد که به آمار فروششنان لطمه نزند برایشان در الویت نیست. 

دسته ای دیگری از ناشران به ساختار نمایشگاه انتقادات فراوانی دارند اما آنها نیز به خاطر دشواری های اقتصادی و گره های آن ناچار در نمایشگاه کتاب شرکت می کنند و همه ساله نیز به صورت جمعی و یا منفرد نسبت به این وضعیت طرح اعتراض می کنند در این میان برخی نیز آنقدر طی سالیان متمادی اعتراض نموده اند که حال ترجیح می دهند خاموش و آرام باشند. 

برخی ناشران نیز همیبشه در همه دوره های نمایشگاه از بهترین شرایط برخوردار بوده اند و لذا علاقه چندانی ندارند برای موقعیت خود حاشیه سازی کنند و آن را به خطر بیندازند لذا به لبخن از کنار سایر ناشران معترض عبور می کنند. 

برخی ناشران نیز قادر به تحمل شرایط نیستند و در برخی سال ها به دلایلی از حضور در نمایشگاه کتاب امتناع نموده و ترجیح می دهند در همان کتاب فروشی کوچک خود میزبان مراجعان و بازدیدکنندگان باشد البته هستند ناشرانی که تمایل به حضور در نمایشگاه کتاب داشته اند اما در حضورشان جلوگیری شده است. 

در این میان طیف زیادی از منتقدان نمایشگاه معتقدند روند نمایشگاه کتاب باید نمایشگاهی بوده و از بازاری بودن و فروشگاهی بودن فاصله گیرد تا بتوان وجوه تشابهی بین نمایشگاه کتاب تهران و نمایشگاه کتاب سایر کشورها همچون فرانگفورت ایجاد کرد. 

بر این اساس چگونه می توان ناشرانی را که به التزام فروش کتاب هایشان که به انصاف از دشواری های نشر خبر می دهد به یک نمایشگاه واقعی دعوت کرد و وجه نمایشگاهی بودن را به آنان تحمیل نمود، بنابراین هشتاد درصد ناشران به رغم همه انتقاداتشان به دلیل اهمیت بحث فروش کتاب در نمایشگاه شرکت می کنند و تقریبا تغییر شرایط را امری ناشدنی دانسته و موضوع برایشان علی السویه است.

مریم خاکیان