جشنواره شعر فجر به اعتقاد بسیاری دولتی ترین جشنواره ادبی است که هر سال برگزار می شود به همین دلیل شاید عنوان ملی ترین جشنواره شعر را نتوان به سهولت به این جشنواره اطلاق کرد.

در طول سال تعداد جشنواره ها و جوایز شعر و ادب که از سوی نهاد های دولتی برپا می شود کم نیست؛ «جشنواره شعر انقلاب»، «شعر مقاومت»، «شعر تهران» و بسیاری جشنواره های دیگر که هر کدام به پشتوانه یک نهاد دولتی اعم از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران، سازمان بسیج هنرمندان و سایر نهاد ها برگزار می شود.

در این میان تعداد جشنواره ها و جوایز خصوصی شعر انگشت شمارند تا آنجا که گاه قلت حضور این جشنواره ها این شبهه را پیش می آورد که اساسا فعالیت جشنواره ها و جوایز خصوصی با محدودیت های فراوانی همراه است که در نهایت منجر به توقف این جوایز شده و یا انحلال آنها را دامن می زند.

به هر روی، جشنواره های دولتی وجوه خاصی دارند که فصل امتیازشان از سایر جشنواره هاست، نیز شرکت کنندگان آنها طیف مشخصی هستند که اغلب اشتراکشان با شرکت کنندگان جوایز خصوصی اندک است و همین امر سبب می شود تا مرز مشخصی بین جشنواره های دولتی و خصوصی باشد.

امسال  هفتمین جشنواره شعر فجر در حالی شروع شد که برخی معترض شدند که دبیری جشنواره  همه ساله بر عهده یکی از شاعران پیشکسوت بوده و امسال برای نخستین

بار این سمت به یکی از مدیران فرهنگی وزارت ارشاد محول شده است که شاید در محوریت محتوایی جشنواره خلل وارد کند که این اعتراض با پاسخگویی رضا حمیدی دبیر هفتمین جشنواره شعر فجر خاتمه یافت.

برای نخستین بار جشنواره شعر فجر در هفتمین دوره دارای یک دبیرخانه دائمی شد و بیش از هزار اثر در این دوره شرکت کننده داشت و آیین پایانی آن اواخر بهمن ماه برگزار شد.

اما خوبست تا به ارزیابی مختصری پیرامون جایگاه این جایزه در بین مردم بپردازیم؛ جشنواره  شعر فجر در دوره های نخست برگزاری در بین شاعران هم کم شناخته شده بود و شاعران از طریق بروشورها و تراکت هایی که از طریق اداره ارشاد شهرستان ها در بین انجمن ها توزیع می شد از جشنواره آگاه می شدندکه این امر در دوره های بعدی با تبلیغات بیشتر فراگیرتر شد.

لیکن هنوز طیف گسترده ای از مردم از برگزاری این جشنواره بی اطلاعند حال آنکه جشنواره فیلم و تئاتر فجر تقریبا در همه جای کشور کاملا شناخته شده است؛ برخی در توجیه این مسئله به قدمت و سابقه این جشنواره ها اشاره می کنند و جشنواره شعر فجر را نوپا می دانند.

آنچه مبرهن است اینکه جایگاه و شهرت یک جشنواره را در بین مردم، کیفیت و ارزش گذاری آن جشنواره مشخص می کند و برای آن جشنواره تعیین اعتبار می نماید لیکن جشنواره شعر فجر، جشنواره ای کاملا خنثی است که نه تنها هیچ حرکت نوینی در جریان فرهنگی و ادبی کشور ایجاد نمی کند بلکه موجب کند شدن و ایستایی شعر در جریانی که خود برای شعر جشنواره ای تعیین می کند می شود، به طور حتم چنین جشنواره ای نمی تواند در بین مردم جایگاه شناخته شده ای داشته باشد؛ زیرا علاوه بر شاعران بسیاری مردم بر حسب ایرانی بودن و پیوند ناگسستنی باشعر، علاقه مند این حوزه اند اما جریان این جشنواره را پیگیری نمی کنند چون اساسا این جشنواره چیزی به جریان شعر در کشور نمی افزاید.

هفتمین دوره جشنواره شعر فجر با همین رویه به کار خود ادامه داد و پس از اعلام نتایج توسط هئیت داوران، مسئولان فرهنگی ارشاد برای آنکه از نمود دولتی این جشنواره بکاهند و آن را یک جشنواره ملی معرفی کنند در اقدامی به یک نظرسنجی به ظاهر مردمی دست زد و تنی چند از شاعران را با رتبه بندی جایگاه به عنوان شاعران برگزیده مردمی اعلام نمود.

این عمل اگرچه یک نظر سنجی مردمی بود اما تا حدی غیر مردمی و گزینش شده بود که اعتراض طیف زیادی از شاعران مردمی کشور را برانگیخت زیرا در این نظرسنجی انتخاب افراد با توجه به معیارهای علمی و مستند بر انتخاب مردم نبود و به نوعی تحریفی در جایگاه و اعتبار شاعران مطرحی بود که سرمشق های شعر را برای نوآموزان شعر الگو بودند اما نامشان از این لیست افتاده بود.

این نظر سنجی نشان داد جشنواره شعر فجر تنها یک جشنواره دولتی است که برای خالی نبودن عریضه فرهنگی کشور در کارنامه سال تعریف شده و فاقد قدرت نفوذ در جریان شعر کشور است که بر این اساس کارایی آن به حد لازم نبوده و بینش وافی و کافی در ترغیب مردم به شعر به عنوان وجه جدایی ناپذیر از فرهنگ ایرانیان وجود ندارد.



ادامه دارد...

م.خ