در سال ۹۱ بیش از دهها جشنواره فرهنگی و جوایز دولتی و شماری جوایز خصوصی برگزار شد که روزها و مناسبت های گوناگونی از سال را پر کرد وگرچه در گزارش های پیشین هنرنیوز تنها به تعدادی از آنها اشاره شد اما برخی از جشنواره ها نیز همچون جشنواره داستان و شعر انقلاب و دیگر برنامه های حوزه هنری از دایره برنامه های فرهنگی جدا نیستند و حتی شاید تاثیرات به مراتب بیشتری  بر روند ادبیات داشته باشند.

وانگهی تعداد زیادی از برنامه های فرهنگی در مرکز فرهنگی شهر کتاب برگزار می شود که اغلب با رویکردی علمی و با حضور اساتید صاحب نظر است که به جریان رشد و تعالی کتاب کمک شایانی می کند و هم از این روست که نشست های هفتگی شهر کتاب از مهمترین برنامه های فرهنگی تلقی می شوند.

برخی برنامه های فرهنگی نیز که مستقیما با کتاب در ارتباطند برنامه های جلسات رونمایی تازه های نشر است که بخش گسترده آن را حوزه هنری برگزار می کند و از این طریق به معرفی آثار شاخصی که توسط انتشارات سوره مهر منتشر می شود می پردازد.

بنیاد ادبیات داستانی نیز در رابطه با نشست های نقد و بررسی کتاب های داستانی بسیار پویا و پر تلاش است و در حوزه داستان رویکردی تخصصی نسبت به جریان داستان نویسی کشور دارد.

سرای اهل قلم وابسته به خانه کتاب هم برگزار کننده نشست هایی است که به رغم تخصصی بودن اغلب کم استقبالند به جز کارگاه ها و سلسله نشست ها و برنامه های جمعی اعم از مراسم هایی چون جایزه کتاب فصل که تبلیغات کافی درباره شان صورت می گیرد.

در این راستا

بسیاری نهاد ها و سازمان های دیگر نیز مشارکت جدی در امر کتاب دارند لیکن تنها به این دلیل که کارشناسی شده و با برنامه عمل نمی کنند، اندک تاثیراتی بیش بر نظام فرهنگی کشور ندارند و لاجرم نامی از آنها در اذهان مردم باقی نمی ماند.

در این میان جوایز خصوصی همچون جایزه شعر نیما یا جشنواره داستان بیهقی و سایر جشنواره ها هم برگزار شدند که فراز و فروزهای بسیاری را پشت سر گذاشتند و با این حال در بین هواداران جشنواره هایی از این دست جایگاه خوبی پیدا کرده اند.

شاید مجال بیشتری برای بررسی تک تک جشنواره ها و جوایز ادبی نباشد لیکن با نگاهی به مجموع آنها نکاتی چند قابل تامل است؛

نخست آنکه چرا و به چه دلایلی برگزاری جشنواره های مهمی از قبیل جایزه جلال آل احمد، جایزه کتاب سال، جشنواره های چون نقد کتاب و گام اول، جایزه پروین اعتصامی و دیگر موارد نمی تواند حرکتی نو در بنای فرهنگ و تعالی کتاب و انس با آن در مردم باشد در حالیکه بابت همه این جشنواره ها رقم کلانی بودجه و هزینه صرف می شود و در نهایت نتیجه ایده آلی برای آنها وجود ندارد.

دوم آنکه چه مسائلی در پس پرده وجود دارد که چهره یک جایزه بزرگ ملی را که با حسن اعتماد مردم بنا نهاده شده و رشد کرده به سهولت خدشه دار می کند و چرا عده ای به خود اجازه می دهند با به بازی گرفتن ارکان یک جایزه ملی موجب بی اعتمادی های مردم و اهالی قلم به آن جایزه و جشنواره های دیگر شوند.

نکته دیگر این است که اساسا برگزاری برنامه هایی که با رخوت و ناپویایی همراه است و قرار نیست هیچ اتفاقی در فضای فرهنگی کشور باشد چه ضرورتی دارد حال آنکه می شود با بودجه آن می شود باری از دوش وضعیت نشر برداشت، نشری که سالی سخت و پر مشقت را از سر گذارند و بابت نرخ کاغذ هر روز گرفتار تر و منزوی تر شد، آیا در شرایطی که ناشران به شدت در اوضاع نشر با وضعیت نا به سامانی روبه رو هستند و چاپ کتاب به معنای واقعی دچار آسیب های بیشمار است چه ضرورتی دارد که با برگزاری برنامه های دهان پر کن، ظاهر مسائل را خوب جلوه دهیم و نگذاریم بیماری از درون درمان شود.

این در حالیست که تغییر سمت هاو مسئولیت های فرهنگی در بین مدیران رویه عادی و جاری سال ۹۱ بوده و تا سر حد ممکن لطمات جبران ناپذیری را به ریشه فرهنگ تیشه زده است.

در این حال تنها می شود گفت که صورت فرهنگ، ادبیات و کتاب و نشر در یکسال گذشته تنها به سیلی سرخ بوده است.



پایان

مریم خاکیان