نخستین اعلان برای برگزاری جشنواره فیلم فجر و کودک، حکایت از رویدادی دارد که بعدها به رخدادی جریان‌ساز در تاریخ فیلم بدل شد. عرصه‌ای برای رقابت‌های سالم، جنجال‌ها و تفاهم‌ها. این آگهی به سبب آغاز جشنواره‌های فجر (کودک) اعلانی پر اهمیت است. این اعلان هم‌چون اعلان‌ها و پوستر‌های دیگر دهه شصت شمسی، پر از المان‌های متفاوت است. عناصری که در کنار یکدیگر قرار می‌گیرند و البته با شرایط اجتماعی و فرهنگی زمان خود همراهند.

در واقع به سهولت می‌توان از نحوه شکل گیری این پوستر، به شرایط اجتماعی و اندیشه غالب بر مردم در آن دهه‌ها پی برد. در این اعلان و یا به عبارت آشناتر همان پوستر، رنگ آبی غالب است. این رنگ دامنه‌ای متنوع از رنگ‌های طیف آبی تا آبی روشن و حتی متمایل به بنفش را در خود دارد. این رنگ در نیمه بالایی صفحه قرار گرفته و همین محل قرارگیری برگرفته از فضای آسمان است. قرارگیری آسمان در صحنه نشانی از امید دارد. مردمی که دهه شصت را علیرغم جنگ و شرایط بحرانی اقتصاد، و تهدیدهایی که به گوش این مردم نا آشنا بود می‌گذراندند؛ با امید به آینده سپری می‌کنند.

در نیمه پایینی پوستر خیل عظیم مردمی را می‌بینیم، که مشت‌های خود را گره ‌کرده و همه به یک سمت روی دارند. این نشان از یک‌صدایی مردم و اتحاد فکری آنان در سال‌های آغازین دهه شصت دارد. این امر به‌ویژه به سبب تعدد پیکره‌ها در تصویر قابل تشخیص است.از سوی دیگر دستان این مردم آن‌ها را در حالتی نشان می‌دهد که گویی در حال شعار دادن هستند. شعار در فرهنگ ملل نشان‌گر فریاد هم‌صدای آنان است. این تصویر در واقع گویای فریادی‌ هم‌صداست که در جامعه آن روز رواج داشته‌است. در واقع این پوستر نمایی از جامعه آن‌روز ایران است.


این پوستر در زمان خود دارای ارزش‌های بصری گوناگونیست که می‌توان به گوشه ای از آن‌ها اشاره کرد. در میانه کادر یک قطعه فیلم را به صورت مستقیم و بدون هیچ زاویه‌ای می‌بینیم. این قطعه فیلم نه‌تنها بخشی از یک نگاتیو و نمایان‌گر یک «نمای دوربین» است، بلکه به شکلی تلویحی نمایان‌گر پرده سینما و یا صفحه تلوزیون نیز هست. این قطعه نگاتیو همان صحنه خارج از خود را نشان می‌دهد؛ اما به صورت نگاتیو رنگی. درست همان‌طور که یک نگاتیو تصویر را ثبت می‌کند. اما این به معنای ثبت وارونه و انعکاس متضاد وقایع نیست. تنها نگاتیو بودن این مستطیل را به مخاطب یادآور می‌شود. این موضوع در آن دوران نکته‌ای عادی است.نوعی صراحت به همراه زیاده‌گویی و تکرار عناصر. در واقع در این دوران پوستر‌هایی با المان‌های تصویری متعدد رواج داشته و به نوعی، شیوه آن‌روز به حساب می‌آمده‌است. نگاتیو قسمتی از تصویر را در خود جای داده و این رسالت جشنواره فجر را برای بازتاباندن حوادث و اتفاقات جامعه نشان می‌دهد.
در بالای کادر نشان پرچم جمهوری اسلامی‌ایران بر روی آسمان و در بالاترین نقطه قرار گرفته‌است. جایی که آسمان خورشید را در خود جای می‌دهد. نشان الله در واقع به جای خورشید و هم‌رنگ آن تصویر شده‌است. دور تا دور این نشان نواری تابیده شده‌است. این نوار زرد رنگ، نمادی از شعاع‌های نور است، که از سوی الله به اطراف پراکنده می‌شود. از سوی دیگر این الله می‌تواند بر روی زمینه مواج آسمان نشانی از پرچم ایران باشد. پرچمی که بر مردم سایه گسترده‌است.
زیر نشان مقدس الله نوشته‌های پوستر نوشته‌شده که حکایت از فرم گرافیک آن زمان را در خود دارد. استفاده از فرم‌های قرینه، وسط‌چین و رنگین. زیر این اعلان علامت جشنواره فیلم کودک با گیره‌ای چسبیده ‌شده است.
این گیره نشان از آن دارد که جشنواره کودک در کنار جشنواره فیلم فجر برگزار می‌شود. جشنواره کودک مستقل از جشنواره فجر نیست و همان آرمان را تداعی می‌کند. به هر روی جشنواره اول قرار است تا انقلاب را از دریچه دوربین مشاهده کند. این جشنواره‌ برآن است تا اهدافش را در بخش کودک نیز بر مبنای آرمان‌های انقلاب شکل دهد. اما به هر روی برگزاری جشنواره کودک گامی مهم در توجه به سینمای کودک ارزیابی می‌شود.

این روند با اندکی تغییر در دوره دوم و سوم قابل مشاهده است. پوستر دوم جشنواره فیلم فجر، هم‌سان با پوستر سومین دوره است، اما اندکی با آن متفاوت است. پوستر دوره دوم نسبت به اولین دوره بسیار کم نماد‌تر است. فضایی خلوت و متفاوت از فضای دوره اول. این پوستر زمینه‌ای از سرمه‌ای و آبی روشن دارد. آبی در بالای صفحه و سرمه‌ای مایل به سیاه در پایین صفحه.

در این پوستر دو نگاتیو به نشان دوره دوم جشنواره ترسیم شده‌است. در نگاتیو پایین‌تر یا شاید به بیان تلویحی، اولین جشنواره، بخش زیادی از بدن و بال‌ پرنده پنهان است. در نگاتیو بالایی پرنده حرکت کرده و از انحصار نگاتیو بیرون آمده‌است. این پرنده از تاریکی پایین کادر آمده و حرکتی رو به آبی روشن دارد که این نشانی از تعالی است. ارتقای جشنواره نسبت به دوره اول. علاوه‌ بر این، پنج گل پنج‌پر در بالای کادر و به صورت حلالی تصویر شده‌ایت. چرایی وجود و تعداد این گل‌های پنج‌پر را از مقایسه پوستر دوره دوم می‌توان تشخیص داد. در آن پوستر علاوه بر زیاد شدن نگاتیو ها گل‌ها نیز شش عدد شدند و این نشان دهنده سال‌های پیروزی انقلاب است.نشان فیلم کودک و نوجوان به پایین پوستر الحاق شده و این نشان از هم‌کاری پوستر فیلم فجر را دارد. در هر حال پوستر‌ها به واسطه تغییر رنگ از یکدیگر متمایز شدند، اما این تفاوت جزئی ترجیح داده‌نشد.

یادداشت: مینا عبدی